۸:۳۲
۸:۳۲
۸:۳۲
جلسه چهارم حلقه نظریات فرهنگی به همت اندیشکده سیاستگذاری فرهنگی حنیف و با همکاری حلقه سیاستگذاری فرهنگ انجمن مطالعات اجتماعی حوزه علمیه برگزار گردید. در بخش اول جلسه، نظریه فرهنگی نیچه مورد بحث و بررسی قرار گرفت.🧩معرفی فریدریک نیچه:
کمتر شناخته شده به عنوان متفکر حوزه جامعه شناسی فرهنگیعمده شناخت از نیچه، با اعلامیه خدا مرده استضرورت شناخت شمه ای از اندیشه نیچه، برای فهم برخی از ابعاد نظریه فرهنگی معاصروامداری اندیشه پساساختارگرایی و پسامدرنیسم در مورد بدن انسان به نیچهتاثیر گذاری نیچه بر وبر درباره دین و عقلانیت و بر زیمل در کتابی در باب رابطه اندیشه نیچه با یکی از الهام گرفتگانش به نام شوپنهاورسهم اصلی نیچه در نظریه فرهنگی: طرحی فکری با عنوان ارزیابی دوباره همه ارزشها️در ادامه، تفصیل مباحث نیچه در بخش اول این جلسه مرور می شود. کانال اندیشکده حنیف در ایتا و بله: @hanifthinktank۱۴:۳۹
در ابتدای بحث از نیچه، طرح فکری او به تفصیل مورد بحث قرار گرفت که در ذیل اشاره می گردد:نقد اخلاق مدرن موجود: خوبی ادعا شده انسان مدرن چندان هم شرافتمندانه نیست دین ادعا شده او هم چندان مذهبی نیست حقایق ادعا شده او نیز چندان از حقیقت برخوردار نیست سرچشمه اصلی اخلاق مدرن، فرهنگ کلیمی-مسیحی تحسین روش فرهنگی یونانی در تعیین ارزش اخلاقی: تفاوت یکسره فرهنگ کلیمی-مسیحی با فرهنگ یونانی پیشین از منظر ساخت هویت و فهم تاریخ کنشگر بودن خود یا همان نفس در فرهنگ یونانی و دارا بودن نوع والاتری از هستی انسانی از طریق خودآزمایی و تجریه روحی و اخلاقی لذتامر کنشگری نفس، با فرهنگ تولید می شود ولی با یک کشش طبیعی و بنیادی که به انسانها جهت می دهد، همخوانی دارد. این کشش همان خواست قدرت است.خواست قدرت: کشش بنیادی یا نیرویی در ارگانیسم انسان که خودش را ابقا می کند و گستره و چهارچوب وجودش را گسترش می دهد نیچه در کتاب علم سرخوش: نبردهای کوچک و بزرگ، همیشه برای برتری، رشد، گسترش و قدرت رخ می دهند، یعنی طبق خواست قدرت که خواست زندگی نیز است.این فرآیند در برخی موارد به فتح نیروهای دیگر نیز می انجامد ولی به نظارت سهمگین بر غریزه های خود نابودکننده درون ارگانیسم یا خود هستی نیز نیاز دارداین، همان کشش در یک نیرو یا نوعی هستی است که خود را متمایز تشخیص می دهد و در برابر تقلیل خود به همسانی با نیروها و هستی های دیگر مقاومت می کندهستی هایی که از سهم بالایی از قدرت برخوردارند، کنشگرند نه واکنشگر و با کششها و ارزشهای درونی و همساز، برانگیخته می شوند نه با ارزشهای دیگران و بیرون از خود نقد به روش فرهنگی کلیمی-مسیحی در تعیین ارزش اخلاقییهودیت و مسیحیت پدیده آورنده نوع دیگری از خود: به جای معنا گرفتن از خواست قدرت و دگرگون کردن خود، سرگرم بیزاریفرهنگ بیزاری: اخلاق واکنشگر و هدایت شده از بیرون؛ شروع از از پنداشت رنج انسان که توسط عامل بیرونی به بار آمدهنیچه در کتاب تبارشناسی اخلاق: فرهنگ یهودی-مسیحی همیشه نیازمند یک جهان بیرونی دشمن خو و انگیزه های خارجی برای کنشطبق داستان عهد عتیق و فرعون مصر و مهاجرت کلیمیان: بی خدایانی که خدای راستین و یگانه را نپذیرفتند، می کوشند تا آنها را به اسارت درآورند یا هم اکنون این کار را انجام داده اند. پیروان فرهنگ یهودی-مسیحی اخلاقا خود را خوب نمی بینند و مانند یونانیان باستان نیستند که براشت اخلاقی خوبی از خود داشته باشن آنها عذاب دهندگان ادعایی شان را شیطان می انگارند و خود را قربیانیان شیطان.نتیجه روش فرهنگی کلیمی-مسیحی: پیدایش نوعی فرهنگ اخلاقی که به نمونه های برتر نوع بشر که تفاوتهایشان را ابراز می کنند و به ارزشهای توده علاقه ای ندارند، می تازد و به عنوان قربانی کننده های شیطان صفت نابودشان می سازد.فرهنگ ابزاری سرکوبگر برای جنگ با مخالفان شیطان ادعایی به جای برنامه آموزنده برای آفرینش انسانهای بهترتشویق به یکسره اهلی و هم طراز شدن خود و انکار تفاوتها میان خودهااین فرهنگ حتی در صورت دنیوی (سوسیالیسم که در صورتی انسان دوستانه تاکید بر همسان سازی و تبعیت از ضعیفان)، پایه فرهنگ دموکراتیک مدرن و ناگزیری تضعیف فعالیت آفریننده کانال اندیشکده حنیف در ایتا و بله: @hanifthinktank۱۴:۳۹
در ادامه مباحث نیچه، پیوندهای اندیشه نیچه با چشم اندازها و علایق امروزی نظریه فرهنگی، مورد گفتگو قرار گرفت:در کتاب تولد تراژدی در بطن روح موسیقی (1872): بررسی رابطه صورتهای هنر تراژیک با مناسکنبوغ فرهنگی تمدن یونانی در بازشناخت مفهوم اصل بنیادی انفراد که تعیین کننده وضعیت بشری استعملکرد فرهنگی جشنواره ها و بی خود شدن اقوام ابتدایی، آشکار کننده ماهیت جمعی و پیشاعقلانی تجربه بشریردیابی تکامل مناسک از طریق تحول صورت دراماتیک تراژدیبرتری فرهنگ تراژیک یونانی از فرهنگ یهودی-مسیحی پس از آن؛ زیرا می گوید: هر چه به هستی در می آید، باید آماده یک پایان اندوهناک بدون امکان رستگاری در یک جهان فراطبیعی باشد (1872)مناسک و تراژدی، عملکردهای فرهنگی که به وسیله آنها، انسانها می توانند یک زندگی سرخوشانه را در همه جلوه های آن از جمله واقعیت پایان زندگی، تصدیق کنند.علاقه نیچه به اجرای مناسکی و دراماتیک در زندگی اجتماعیکتاب اولیه نیچه (1873):بسیار کمتر از کتابش درباره تراژدی شناخته شده: رابطه میان زبان و واقعیتیک سده بعد مبنای یکی از نظریه های پساساختارگرازبان، عدم بازتاب دهندگی صرف واقعیت عینی خارج از خود بلکه کم رنگ کننده عدم تقلیل پذیری واقعیتها به یکدیگر، با فراهم ساختن مفاهیم عام پنهان کننده تفاوتهاحقیقت بیان شده توسط زبان، چیزی بیشتر از استعاره ها، ایهام ها و انسان انگاری ها نیست (1873)تاثیر گذاری مقولات یک زبان معین بر شیوه های درک گویندگان آن زبان از جهان🟡جامعه شناسی بدن:
تولید بینشهایی در جامعه شناسی بدن با بررسی رابطه بیزاری با رویکردی به بدن و کششهای آنطرد صورتهای خاصی از سختگیری بیمارگونه در مورد بدن که ناشی از غلبه رویکرد فرهنگی یهودی-مسیحی بر جهان غرب استبه جای رویکرد سخت گیرانه و نابود کننده به بدن، عزیز دانستن صورت بدنی و پیگیری آرزوها و لدتهای جسمانی به عنوان بخشی از خواست قدرتاهمیت بنیادی تغذیهپیوند عمق فلسفی با مقولاتی چون آب و و هوا و غذاهای خاصسهم نیچه به صورت مختصر:تاکید بر مفهوم تفاوت که در کارهای فرهنگی بعدی بسیار مهم شدارائه چشم انداز فرهنگی نسبی اندیش ضمن نقد سنت یهودی-مسیحی که بعد او در چشم انداز اجتماعی-علمی فرهنگ، به خوبی جا افتادهمطرح کردن درام و ادبیات به عنوان عنصر بنیادی تحلیل اجتماعیعلاقه مهم به تجسم و جامعه شناسی اولیه بدنتاکید بر نقش انگیزشهای غیرعقلانی و کششهای عاطفی کنش کانال اندیشکده حنیف در ایتا و بله: @hanifthinktank۱۴:۴۰
در بخش دوم جلسه، به ادامه مباحث پارسونز پرداخته شد. عمده مباحث بخش دوم ذیل دو موضوع اصلی بود: یکی نظریه متاخر نظامهای کنش یعنی الگوی AGIL و دیگری نگاه مثبت پارسونز به مدرنیته. در ادامه به تفصیل بخش دوم جلسه می پردازیم:معرفی نظریه متاخر نظامهای کنش (AGIL):تحلیل نظام اجتماعی به مجموعه ای از جایگاه ها و نقش ها و تحویل کنشگر به جایگاه و نقش نه اعمال و اندیشه هااصلاح کننده نظریه میان دوره ای نظامها مطروحه در کتابهای نظام اجتماعی و به سوی یک نظریه عام کنشمنبع: کتاب اقتصاد و جامعه (1956)عام و انتراعی بودن این الگو تا حد استفاده در مورد هر جامعه ای و حتی خرده نظام های درون جامعه کانال اندیشکده حنیف در ایتا و بله: @hanifthinktank۱۴:۴۰
اما تفصیل الگوی متاخر نظامها معروف به الگوی AGILنظام در نگاه پارسونز چیست؟دارای نظم و وابستگی متقابل اجزاءخود حفظی نظم و تعادلثابت بودن نظام یا در فرآیند منظم تغییر بودنویژگی های هر بخشی از نظام بر شکل سایر بخشها موثر استمرزبندی نظام با محیطتخصیص و هماهنگی دو فرآیند بنیادی ضروری برای تعادل نظامگرایش به حفظ خود شامل:حفظ مرزها، حفظ روابط اجزا با کل، کنترل نوسانات محیطی و کنترل گرایش به تغییرچهار خرده نظام تمایز یافته با کارکردهای ویژه و حل مسأله ای خاص در الگوی AGIL: تطبیق (A): تطبیق نظامها با جهان بیرونی و وظایف مادی لازم برای بقا (مثل خوراک و سرپناه) به هدف رسیدن (یا هدف یابی)(G): بروندادهای نظام؛ رهبری و سیاستیکپارچگی(I): حفظ نظم توسط نظام قضایی و نهادهای اجتماعیحفظ نامرئی الگو و مدیریت تنش (L): نیاز جامعه به مسیرهای راهنما و وسایل کنش؛ شامل نهادهای تولید کننده ارزشهای فرهنگی، ابقای همبستگی و اجتماعی کردن مثل کلیسا، مدارس، خانوادهجزئیات الگو:استفاده در سطح های مختلف تحلیل: یعنی کلیسا هم مصداق خرده نظام L برای جامعه و هم خود کلیسا دارای الگوی AGIL (مثلا گروه های عبادی و شوراهای خود شناختی L، هیاتهای انظباطی I، شوراهای تعیین خط مشیG، نگهداری از ساختمان، تامین مالی و جمع آوری اجاره ها A)جامعه متشکل از آشیانه های چهار خانهاهمیت تبادلهای فعالانه میان خانه های یک آشیانه در صورت نیاز: مثلا کلیسا فراهم کننده رهبری اخلاقی و بهره برنده از تصمیم های سیاسی ابقاکننده او (L با G)پارسونز، جبرگرای فرهنگی: همانند نظریه قبلی که فرهنگ کنترل کننده سایر نظامها هم چون نظام اجتماعی و نظام شخصیتتوجه نظریه متقدم نظام ها و نظریه متاخر یعنی AGIL هم به نیازهای مادی و هم نیازهای فرهنگیتاکید اصلی AGIL بر فرهنگ است که هدف غایی جامعه و استواری نظام را تعیین می کندالگوی AGIL موافق الگوی سیبرنتیک تنظیم نظام یعنی فرهنگ به عنوان نظام نظارتی، مثل یک درونداد مغزی هدایت کننده حرکات بدنوسایل عامه مبادله هر کدام از چهار خرده نظام: پول A، قدرت G، نفوذ I، پایبندی ارزشی Lتوضیحی درباره قدرت به عنوان یکی از وسایل عام مبادله:قدرت (پاور) برای صاحبان قدرت و افراد سیاستمدار نیستعدم ارتباط با سلطه (دومینانس)قدرت برای نظامها و به تبع برای آحاد: سبب انجام وظایف جامعهتضاد با نظریه انتقادی و شباهت با نظریه فوکو بر انتشار قدرت در سرتاسر جامعه و دو پهلو هم مولد و هم سرکوبگر کانال اندیشکده حنیف در ایتا و بله: @hanifthinktank۱۴:۴۰
پیروزی مدرنیته در نگاه پارسونز:بیشتر کار پارسونز در دهه های 1950 و 1960: نقش فرهنگ در دگرگونی اجتماعیدر کتابهای نظامهای اجتماعی و به سوی یک نظریه عام کنش: الگوی متغیرهای الگودار (1962) برای اکتشاف نقشها و هنجارهای تعاملی وابسته به آنهااستفاده از کار تونیس و دورکیم و وبر: تونیس: تمایز تحلیلی میان جوامع سنتی (گماین شافت) و جوامع مدرن و پیچیده (گزلشافت)؛ دورکیم: همبستگی مکانیک و ارگانیک؛ وبر: گذار از جامعه مبتنی بر اقتدار سنتی به جامعه دیوان سالار بی طرفپایه تحلیلی پارسونز در شناخت مدرنیته: تحقق فرآیند تعمیم ارزشی در مدرنیته (گذر از مولفه اول به دوم):جزء گرایی (پارتیکولاریسم) در برابر کل گرایی (یونیورسالیسم): ارتباط به صورت یک رابطه جزئی و عینی مثل دوستی، خویشاوندی و... یا ارتباط بر اساس اصول عام انتزاعی مثل انصاف و عدالت تاثیر پذیری در برابر بی طرفی تاثیرگذار: تحت تاثیر عواطف و احساسات خویش بودن یا تعامل خونسردانه، عقلانی تر و حساب شده ترجمع گرایی در برابر فردگرایی: جامعه و کنش فردی حول نیازها و تعلق گروهی یا حقوق و فرصتهای فردیعمومیت در برابر اختصاص: ارزیابی افراد و قضایا بر وفق منطق فراگیر یا به صورت موردی و جزئیانتساب در برابر دستاورد: جایگاه انتسابی و موروثی یا شایسته سالارانه و اکتسابیجزئیات فرآیند تعمیم ارزشی:تعمیم ارزشی: واکنش تطبیقی در برابر تکامل اجتماعیجوامع پیچیده تر و تمایزیافته تر، نظام های فرهنگی نیز ناگزیر انتزاعی تر، انعطاف پذیر تر و کلی تر: تا برقراری یکپارچگی اجتماعی و بیشترین کارایی سازمان اجتماعیافزایش فردگرایی نهادمند یکی از عوامل تعمیم ارزشی در جوامع مدرنبرابری آدمها بر حسب دستاوردها و شایستگی ها نه مطابق کاست، طبقه یا دودمان نگاه مثبت پارسونز به تعمیم ارزشی مدرنیته: تحقق بهتر عدالت، انصاف و همزیستی مسالمت آمیزبرخلاف وبر، مارکس و نظریه انتقادی، برداشت مثبت و علاقه به مدرنیته:رفاه و آزادی بیشتر در ازای فرآیند تمایز محصول مدرنیتهمنافع مدرنیته: احترام بیشتر به فرد، جامعیت هر چه بیشتر و دموکراسی بیشترجامعه مدرن هم چون ایالات متحده: هر روز بهتر از دیروز، تمرکز زدوده تر و هم پیوند تر، طیف گسترده تری از آزادیهاسه مرحله تکامل فرهنگی: ابتدایی، میانی، مدرنابتدایی به میانی توسط تحول و ایجاد زبان نوشتاریمیانی به مدرن: مقررات نهادی نظم هنجاری یا قانون کانال اندیشکده حنیف در ایتا و بله: @hanifthinktank۱۴:۴۱
ارزیابی نظریه پارسونز:انتقادات:فرض بدون اثبات پایبندی به الگوهای ارزشی مشترک در سراسر جامعهمحافظه کاری بیش از حد، عدم توانایی برای تبیین پویایی رقابت و کشمکش میان گروه هاالگوی انتزاعی فرهنگ و بی بهرگی از جان مایه یک تبیین اصیلانکار خلاقیت و عاملیت انسان: فرهنگ=ساخت یک کنشگر انسانی بیش از حد اجتماعی شده یا آدمک قضاوتگری که ارزشها و هنجارها را ملکه ذهن خود می سازد و به شیوه ای رباتیک نقش اجتماعی اش را انجام می دهدانتقاد به اشتیاق پارسونز توسط پسامدرن و نظریه انتقادیمثبتات: فهم نظام مند از فرهنگ در نظریه ای عامقوی ترین استدلال بر ضد تضعیف معنا در مدرنیتهنظریه چند بعدی در نقطه مقابل تعصبهای آرمانگرایانهتاکید بر نقش کانونی دروندادهای فرهنگی در کنش: الگوی مستحکم پیوند میان عاملیت و فرهنگالگویی سنجیده تر نسبت به الگوهای رفتارگرا یا عقل گراامتداد پارسونز:تلاش مختصر و ناکامی با پرچم نوکارکردگرایی: امتداد تبیین چند بعدی در کنار حساسیت بیشتر در مورد قدرت و منافع توسط الگزندر و کولومی (1990): پشت سر گذاشتن مسائل اصلی کارکردگرایی ساختاری همچون ضدیت با فرد گرایی، خصومت با تغییر، محافظه کاری، ایدئالیسم، سوگیری ضد تجربی توسط نوکارکردگراییشاگردان پارسونز (گیرتز، بلاو و شیلز): کشف ساختارهای نمادین واقعی و عملکردهای جزئی تر و عینی تر از کار پارسونز: باز اندیشی تاکید بر فرهنگ و فهم واقع بینانه تر و قانع کننده تر با حفظ نقش اساسی فرهنگمرتون (شاگرد پارسونز): نقد سه اصل تحلیل کارکردی ارائه شده توسط انسان شناسانی به نام مالینوفسکی و رادکلیف براون با نقد به اتکای اصول سه گانه کارکردی بر ادعاهای غیر تجربی مبتنی بر نظامهای نظری انتزاعی و لزوم آزمایش تجربی هر سه اصل توسط جامعه شناساصل وحدت کارکردی (هماهنگی بین اجزای نظام): نقض این اصل با تردید نسبت به جوامع پیچیدهاصل عمومیت کارکردی (کارکرد مثبت همه ساختارهای فرهنگی اجتماعی): نقض این اصل با مثال ملی گرایی افراطی که موجب کژکارکردی در دنیای هسته ای امروز است و نه کارکردی.اصل ضرورت کارکردی یا اجتناب ناپذیری (اجتناب ناپذیری اجزای ساختاری برای کل): نقض این اصل با بدیلهای ساختاری و کارکردی کانال اندیشکده حنیف در ایتا و بله: @hanifthinktank۱۴:۴۱
با لطف الهی، پنج جلسه از حلقه مطالعاتی نظریات فرهنگی سپری شد. در این جلسات، نظریات فرهنگی اندیشمندان ذیل مورد بحث و بررسی قرار گرفت: مارکس، دورکیم، وبر، زیمل، نیچه، دوبوآ، پارسونز، بنیامین، آدرنو، هورکهایمر. حال در میانه راه حلقه، اندیشکده سیاستگذاری فرهنگی حنیف از دوستان علاقه مند و فعال در رشته های مرتبط با فرهنگ اعم از سیاستگذاری فرهنگی، جامعه شناسی فرهنگی و ...، دعوت به عضویت می نماید. علاقه مندان عضویت، درصورت وجود شرایط زیر، رزومه خود را به شناسه @Hanif_ThinkTank ارسال فرمایند:️تحصیلات یا مطالعات تخصصی حوزه فرهنگ️تعهد به شرکت منظم درجلسات هفتگی️تعهد به مطالعه حداقل سه ساعت در هفتهمزایا:بهره مندی از بعد راهبری علمی-مطالعاتیامکان مشارکت در پروژه های کاری اندیشکدهایجاد آمادگی برای شرکت در سطوح بعدی حلقه های مطالعاتی اندیشکدهمکان برگزاری: قم، بلوار جمهوری کانال اندیشکده حنیف در ایتا و بله: @hanifthinktank۱۵:۱۳
جلسه ششم حلقه نظریات فرهنگی، با همت اندیشکده سیاستگذاری فرهنگی حنیف و با همکاری حلقه سیاستگذاری فرهنگ انجمن مطالعات اجتماعی حوزه علمیه در تاریخ دوشنبه 22 مرداد برگزار می گردد.در این جلسه، عمده مباحث مربوط به نظریه فرهنگی مارکسیسم غربی است. معرفی مارکسیسم غربی: ️تفکر مارکس با گرایشی مادی اندیشانه شناخته شده است. در نتیجه این گرایش، فرهنگ به عنوان امری غیر مهم و محصولی وابسته به مبنای مسلط اقتصادی در جامعه، تعریف می شود. بخش قابل توجهی از اندیشه مارکسیسم غربی در سده بیستم، در واکنش به این بعد از کار مارکس، شکل گرفته است.علاقه مندان عضویت، درصورت وجود شرایط زیر، رزومه خود را به شناسه @Hanif_ThinkTank ارسال فرمایند:️تحصیلات یا مطالعات تخصصی حوزه فرهنگ️تعهد به شرکت منظم درجلسات هفتگی️تعهد به مطالعه حداقل سه ساعت در هفتهمکان برگزاری: قم، بلوار جمهوری کانال اندیشکده حنیف در ایتا و بله: @hanifthinktank۵:۵۳
ارائه اول جلسه ششم حلقه نظریات فرهنگی، با تمرکز بر نظریه فرهنگی گئورگ لوکاچ و آنتونیو گرامشی برگزار خواهد شد.ارائه دهنده: حجت الاسلام علی فخرایی (طلبه سطح چهارم حوزه علمیه و دانشجوی ارشد جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبایی) عناوینی که در این بخش ارائه خواهند شد:ویژگیهای مشترک مارکسیسم غربینظریه فرهنگی گئورگ لوکاچ با تکیه بر موضوع بت انگاری کالا، از خودبیگانگی و شیء وارگینظریه آنتونیو گرامشی با تکیه بر موضوع هژمونی (تفوق)ارزیابی کار گرامشی کانال اندیشکده حنیف در ایتا و بله: @hanifthinktank۵:۵۳
ارائه دوم جلسه ششم حلقه نظریات فرهنگی، با تمرکز بر نظریه فرهنگی یورگن هابرماس برگزار خواهد شد.ارائه دهنده: سعید جوادیان فرد (مسئول اندیشکده حنیف و دانشجوی دکتری سیاست گذاری فرهنگی دانشگاه امام صادق ع) عناوینی که در این بخش ارائه خواهند شد:حوزه عمومی در اندیشه هابرماسنگاه هابرماس در اثر «دانش و منافع انسانی» اشنظریه کنش ارتباطینقد نظریه کنش ارتباطی کانال اندیشکده حنیف در ایتا و بله: @hanifthinktank۵:۵۴
ارائه بعدی حلقه نظریات فرهنگی در جلسه هفتم، با تمرکز بر نظریه فرهنگی لویی آلتوسر برگزار خواهد شد.ارائه دهنده: حجت الاسلام حمید عزیزی (طلبه سطح چهارم حوزه علمیه و دانشجوی دکتری سیاستگذاری فرهنگی دانشگاه امام حسین ع) عناوینی که در این بخش ارائه خواهند شد:نظریه فرهنگی لویی آلتوسردستگاه دولتی ایدئولوژیک و جایگاه های ذهنینقد آلتوسرزوال و آینده مارکسیسم غربی کانال اندیشکده حنیف در ایتا و بله: @hanifthinktank۵:۵۴
جلسه هفتم حلقه نظریات فرهنگی به همت اندیشکده سیاستگذاری فرهنگی حنیف و با همکاری حلقه سیاستگذاری فرهنگ انجمن مطالعات اجتماعی حوزه علمیه برگزار گردید. در بخشی از این جلسه، نظریه فرهنگی هابرماس مورد بحث و بررسی قرار گرفت.معرفی یورگن هابرماس: آخرین عضو مکتب فرانکفورت شاگرد آدرنو و هورکهایمر ریشه مشترک آثار او: نقد به سرمایه داری و خرد ابزاری: نیروهای فرساینده و جلوگیری کننده از آزادسازی و صورتهای اخلاقی و دموکراتیک همپیوستگی انسانی هابرماس ادامه دهنده نقد اساتیدش به منجر شدن جنبش روشن اندیشی به بن بست نظارت و سرکوبی تفاوت هابرماس با اساتیدش: نجات طرح روشن اندیشی (متجلی در خرد خودبنیاد) با بازتعریف خِرد ️در ادامه، تفصیل مباحث هابرماس اشاره می گردد. کانال اندیشکده حنیف در ایتا و بله: @hanifthinktank۱۴:۱۳
در ادامه، بخشهای مختلف نظریه فرهنگی هابرماس مورد گفتگو قرار گرفت:حوزه عمومی: نوشتن تز دکتری هابرماس، دگرگونی ساختاری حوزه عمومی (1989 سال ترجمه به انگلیسی) در دهه 1960 بازکشف تز توسط مخاطبان روشنفکر در دهه 1990 به دلیل علاقه حاصل از انقلابهای مخملی شکل گرفته (در چکسلواکی) با تظاهرات همگانی علیه رژیمهای کمونیستی در اروپای شرقی و منتج به فروپاشی قدرت دولت اقتدارگرا و پیدایش دموکراسی فهم دانشمندان از این انقلابها: نشانه ایستادن جامعه مدنی، از طریق ساخت فعالانه حوزه عمومی مبتنی بر بحث و فعالیت مدنی، مقابل دولت پرداختن حوزه عمومی نه تنها به کشف و شناسایی مسائل بلکه مفهوم پردازی موثر ومتقاعد کننده: علاوه بر ترسیم، پروبلماتیزه کردن موثر حوزه عمومی، نه نهاد، نه سازمان، نه حتی نظامی از هنجارها در کنار نقشها و قواعد عضویت بلکه شبکه ای برای تبادل اطلاعات و دیدگاه ها و دارای افقهای متغیر، گشوده و نفوذپذیر پیوند مستحکم حوزه عمومی با حوزه های خصوصی مثل شبکه های تعامل خانوادگی، دوستانه، همسایگی، همکارانه و آشنایانه جامعه مدنی مورد نظر هابرماس متفاوت از جامعه بورژوازی سنت لیبرال که نظامی بازاری است جامعه مدنی هسته نهادی شامل دسته ای از انجمنهای داوطلبانه و روابط غیراقتصادی و غیر دولتی شرط سالم ماندن ساختارهای ارتباطی حوزه عمومی، جامعه مدنی نیرومند حوزه عمومی بورژوازی سده 18، امکان دموکراسی پارلمانی با فراهم کردن امکان بحث عقلایی درباره مسائل عمده سیاسی شکل گیری حوزه عمومی بورژوازی معلول گسترش فرهنگ بوروژوازی به مرکزیت قهوه خانه ها، سالنهای ادبی و انجمنهای روشنفکری و رسانه های گروهی تبیین تاریخی هابرماس از حوزه عمومی: حوزه عمومی فعال در سده 18 مبتنی بر بحث و مبادله اندیشه ها در برابر پرسشهای بنیادی، راجع به فلسفه، اقتصاد، سیاست و سازمان اجتماعی و دارای استعداد تاثیرگذاری بر سیاست رسمی سالنها در فرانسه، قهوه خانه ها در انگلستان و محافل بحث و انجمنهای ادبی در آلمان، جایگاه کانونی مشارکت در حوزه عمومی نمونه حوزه عمومی توسط بورژواهای قرن هفده به وجود آمده است. هرچند در ادامه، اختصاص به بورژواها نداشت و همگان در آن شرکت می کردند. چون محصول بورژواها بود لذا هابرماس از آن به حوزه عمومی بورژوای تعبیر می کند. به خاطر آنکه در دوره سرمایه داری و لیبرالیسم رخ داد لذا هابرماس گاه از آن به حوزه عمومی لیبرال نیز تعبیر می کند. اهمیت پیدایش رسانه های چاپی در سده 18: انتشار عمومی عقاید به واسطه روزنامه ها و جزوه ها 🟣 زوال حوزه عمومی:
با رشد صنعتی و پیدایش رسانه های توده ای عامه پسند سیطره دولت بر اقتصاد و سایر عرصه ها، مشخصه سرمایه داری مدرن که در آن امور عمومی عرصه بحث و انتخاب تلقی نمی شوند بلکه مسائلی فنی هستند که متخصصان با بهره گیری از عقلانیت ابزاری به حل آن بپردازند. کنترل عقلانیت علمی-اداری-فنی و نخبگانی بر زندگی روزمره مسائل اخلاقی، تصمیمهای مبتنی بر هزینه/فایده هابرماس معتقد است که در ابتدای سرمایه داری و دوره لیبرالیسم، حوزه عمومی شکل گرفته بود اما در اواخر حوزه عمومی رو به افول نهاد و یکی از نقدهای هابرماس بر مدرنیته همین زوال حوزه عمومی است. اضمحلال حوزه عمومی با پیدایش سرمایه داری صنعتی در سده 19 و تبدیل به برگرلیش گزلشافت برگرلیش گزلشافت: ️بیان گر نوعی سرزنش نسبت به پیوستگی ای سرمایه دارانه ️دزدیده شدن حوزه عمومی توسط یک منفعت طبقاتی خاص ️ناپدیدی حوزه عمومی بر اثر تاثیر رسانه های همگانی و برکناری نهادی سیاست از اجتماع با آغاز دوره معاصر ️شنونده شدن آدمها و عدم گویندگی مشارکت گونه در ساخت جامعه 🟧نقد به حوزه عمومی هابرماس:
آرمان سازی و تصویر خوب درباره حوزه عمومی و مفاهیم مرتبط با آن نظیر جهان حیاتی و بی توجهی به صورتهای محرومیت از این عرصه قهوه خانه ها محل حضور آدمهای فرهیخته و مرفه و عدم حضور کارگران، زنان و اقلیتها گرایش به ترسیم حوزه عمومی واحد و یکدست در عین سودمندی بیشتر بحث درباره عرصه های چندگانه شکل گرفته حول نژاد، جنسیت، رابطه جنسی و دین که گاهی هم پوشانی و گاهی تمایز از هم دارند با توجه به اقتضای جوامع پیچیده و تمایزیافته کنونی کانال اندیشکده حنیف در ایتا و بله: @hanifthinktank۱۴:۱۴
ادامه مباحث نظریه فرهنگی هابرماس به قرار زیر بود:سه نظام معرفتی: تحلیلی و اثباتی: به دنبال نظارت فنی سرکوبگر؛ اولویت بخشی این دانش در نگاه عقلانیت ابزاری انسان دوستانه و تفسیری-تفهمی: به دنبال فهم جهان بدون سرکوبگری و نیز آزادی بخش انتقادی: مورد حمایت هابرماس: به دنبال رهاسازی بشردانش و منافع انسانی:گسترش حمله مشهور مکتب فرانکفورت به اثبات گرایی و علم طبیعی در اثر دانش و منافع انسانی هابرماس (1978) توانایی محدود اثبات گرایی و علم طبیعی در حل مسائل جزئی فنی و محدود درماندگی از پاسخ به سوالات مربوط به بازاندیشی بنیادی روابط اجتماعی واندیشه های مربوط به ماهیت جامعه خوب ناکافی بودن گفتمان های تفسیری هنرها به دلیل علاقه اصلی به درک متقابل هر چه بیشتر و نه کشف شرایط رهایی انسان علوم اجتماعی انتقادی، انحصارا علم همراه کننده دانش با درک عمیق از به دست آوردن بیشترین آزادی از طریق اعمال دگرگونیهای اجتماعی بنیادی🟥 نظریه کنش ارتباطی:
کتاب دانش و منافع انسانی (1978) در قلمروی مکتب فرانکفورت اما کتاب نظریه کنش ارتباطی (1980)، دارای رهیافت مبدعانه ترتبیین توان ارتباطی انسان در پیشبرد آزادی بشردیالکتیک روشن اندیشی آدرونو و هورکهایمر: به بن بست رسیدن خِرد در عقلانیت دیوان سالار و بدبینی مرگبار مانع بازتعریف خرد به مثابه بنیادی برای رهاییباور هابرماس به امکان نجات طرح روشن اندیشی که بن مایه اش راهبری خِرد برای آزادی بود از طریق بازتعریف تازه خِرد به خرد ارتباطیخرد ارتباطی: فعالیت تحریف نشده ای از آدمها با کوشش صادقانه برای درک متقابل روشنی از هم چیستی کنش ارتباطی: کنشهای افراد نه از طریق حسابگری های خودخواهانه بلکه از طریق کنشهای تفاهم آمیز هدف کنش معقول هدفدار، دستیابی به هدف است اما غایت کنش ارتباطی دستیابی به تفاهم ارتباطی است.گفتار، از مهم ترین عناصر کنش ارتباطیکنش معقول هدفدار، مهمترین مسئله جهان نوین از نظر مارکس و وبر؛ راه حل هابرماس: عقلانیت کنش ارتباطیمشروعیت بخشی و ایدئولوژی دو عامل ارتباط تحریف شدهعقلانیت یعنی نظام ارتباطی ارائه آزادانه افکار و برخورداری از حق دفاع در برابر انتقادباور هابرماس به نظریه حقیقت توافقی نه نظریه حقیقت منطبق بر واقعیتتمایل ذاتی زندگی روزمره به اجماع عقلانی و فرهنگ عمومی دموکراتیک از طریق زباننقطه جدایی هابرماس و مارکس: عدم تفکیک بین کار و کنش عقلانی با تعامل و کنش ارتباطی اجتماعی و نمادین توسط مارکس وتفکیک آن توسط هابرماس برجستگی و بنیاد بودگی کنش ارتباطی و نه کنش معقول هدفدار، نزد هابرماستاکید مارکس بر کار و تاکید هابرماس بر ارتباطمبنای آزادی: کار آزاد و خلاقانه در نگاه مارکس و ارتباط تحریف نشده و بدون اجبار در نگاه هابرماس افتادن مدرنیته به مسیر غلط: با وجود نقش اساسی فرآیند تمایز، مثل اندیشه دورکیم و پارسونز: استقلال هر چه بیشتر در عرصه های زندگی در فضای تعمیم ارزشی و حذف قید و بندهای معمول سنت و امکان ارتباط شفاف تراما نیرومندی فرآیندهای دیوان سالاری و کالاسازی محروم کننده زندگی نهادی از دروندادهای ارزشی اجتماع (مانند برابری، دموکراسی، همبستگی)نتیجه: جامعه ای با عملکرد نیروهای غیرشخصی و از خود بیگانه کننده، به ویژه نیروهای سرمایه و عقلانیت صوری وبر: پیروی صرف این نیروها از منطق ویژه خود و عدم نیاز به دروندادهای ارزشی کانال اندیشکده حنیف در ایتا و بله: @hanifthinktank۱۴:۱۵
بخش آخر مباحث هابرماس نیز بدین شرح است:استفاده هابرماس از پارسونز:شباهت تحلیل هابرماس به لوکاچ اما دست بازتر به جهت کاربرد گسترده تر نظریه نظامها به ویژه مفهومهای جهان نظام مند (system world) و جهان حیاتی (life world) جهان نظام مند: ترکیب از دولت، سرمایه داری و سازمانهای بزرگ دیوان سالار یا سرمایه دارانهجهان حیاتی: همبستگی، تماس رو در رو، خانواده، اجتماع و پایبندی های ارزشی اساسیهجوم جهان نظام مند به جهان حیاتی و استعمار آن در سایه مدرنیتهاستفاده از الگوی AGIL اما نقد به الگوی همگن AGIL و بی بهرگی آن از امکانات لازم برای تبیین موجه الگوهای تحول آسیب شناختی (مک کارتی 1984)پارسونز: کار کردن جامعه با دروندادهای یکسان خرده نظامهای خود اما هابرماس: تسلط رسانه های مبادله جهان نظام مند یعنی پول و قدرت و جلوگیری آنها از عقلانیت ارتباطی راستین: حمله این رسانه ها به مواضع هنوز تسخیر نشده و گرفتن جای پایبندی های اخلاقی، عاطفی و ارزشی که عوامل اصلی جهان جیاتی هستندنتایج فرآیند هجمه رسانه های جهان نظام مند به جهان حیاتی:نابودی حوزه عمومی در دستان رسانه های توده ای سرمایه دارانه رشد دیوان سالاریهای بی معنا کافکایی براندازی دموکراسی بهو آگاهانه میان افراد آزاد از قید و بندهای تحریف کننده ایدئولوژی و قدرتنقد نظریه کنش ارتباطی:شک منتقدان پساساختاری مثل فوکو در امکان و بایستی نجات طرح روشن اندیشی آرمان پردازی درباره جهان حیاتی در عرصه خانگی به جای نگاه به عنوان کانون بنیادی سرکوبی پدرسالارانه (غلبه جنبه مثبت دخالت دولت در خانواده و زندگی خصوصی مانند قانونگذاری علیه خشونت خانگی و بودجه های حمایت از کودکان بر جنبه های منفی آن)تفکر آرمانشهری در مواجهه هابرماس با ناملایمات جامعه مدرنعدم اقناع راه های درمانی او برای درمان ناملایمات جامعه مدرنسخن کم درباره شیوه ساخت یک جهان بهتر و اعتقاد به وظیفه تشخیص امکان تحقق عقلانیت ارتباطی برای باز شدن راه انتخاب آزادانه بشرعدم کفایت این سطح از بحث و ضرورت جدی به اندیشه در مورد صورتهای نهادی پشتیبان مثل رسانه های همگانی کانال اندیشکده حنیف در ایتا و بله: @hanifthinktank۱۴:۱۵
حلقه سیاستگذاری فرهنگی؛ دومین حلقه مطالعاتی-مباحثاتی اندیشکده حنیفاندیشکده حنیف، پس از توفیق در شکل گیری حلقه نظریات فرهنگی، اقدام به راه اندازی حلقه دوم با محوریت سیاستگذاری فرهنگی مبتنی بر مسائل روز فرهنگی جمهوری اسلامی ایران می نماید. در قالب: مطالعه و مباحثه جمعی مقالات، پژوهشها، گزارشات، یادداشتها، نشستها و اسناد سیاستی مرتبطجلسات هم اندیشی با کارشناسان حوزه های موضوعیتدوین متن سیاستی جمع بندی مباحث🧩در موضوعات و مسائل مختلف فرهنگی جمهوری اسلامی ایران؛ هم چون:
سیاست پژوهی هویت ملیالگوهای مقاومت فرهنگیبازسازی ساختارهای فرهنگالگوهای بازارپردازی فرهنگیقطبیدگی فرهنگیمرجعیت فرهنگی سلبریتی محورپدیده شناسی فرهنگی مهاجرت از کشورآینده پژوهی قانون عفاف و حجابسیاستگذاری زیست پاک در فضای مجازیفرهنگ و تبلیغات شهریفرهنگ و کالبد مدرن زیست شهریپدیده شناسی فرهنگی همزیستی با حیوانات خانگیتحلیل سیاستی فرهنگ در ساختارهای کلان شهریسیاست پژوهی فرهنگ دینداریمردمی سازی فرهنگ عمومیالگوی ارتباطی ثابت و متغیر در سیاستگذاری فرهنگیسرمایه اجتماعی در حکمرانی فرهنگیتکثر و تنوع فرهنگیسیاستگذاری هویت و حضور اجتماعی زنانسیاستگذاری جنسیت شروع از آذر ماه 1403 پنجشنبه ها شهر مقدس قمعلاقه مندان به عضویت، درصورت وجود تحصیلات مربوطه و تعهد به مشارکت، رزومه خود را به شناسه @Hanif_ThinkTank ارسال فرمایند: کانال اندیشکده حنیف در ایتا و بله: @hanifthinktank۵:۴۰