#یادداشت | سبک تحلیل جنگ: عقلانی یا الهی؟
زمان مطالعه: ۲ دقیقه
" />تولید: اندیشکده قرآنگفت
تحلیلهای موجود از #جنگ در دو دسته کلی تحلیلهای میدانی-استراتژیک و تحلیلهای الهیاتی قابل تقسیم است. طیفهای مختلف ممکن است طرفدار یکی از این دست تحلیلها باشند.
تحلیلهای میدانی-استراتژیک غالباً بر مستندهای واقعی و میدانی و اصول عقلائی استوار هستند. به طور معمول طرفداران آن نیز به ضرورت تزریق عقلانیت به جامعه در زمانه جنگ قائل بوده و به لزوم تدبیر صحیح و واقعبینانه در عرصه تصمیمسازی نظامی و اجتماعی صحه میگذارند. این طیف، گرچه دسته دوم تحلیلها را رد نمیکنند، ولی آن را دخیل در محاسبات خود نمیکنند و گاه با منطق «آن هم به جای خود»، به سادگی از کنار آن میگذرند. تحلیلهای الهیاتی بر مستندهای کلامی، الهیاتی و یا متون دینی اتکاء دارند. این طیف به طور معمول، ارتقای معنویت در شرایط جنگی را پراهمیت تلقی میکنند و سعی دارند دست خدا را در تحولات ببینند و #نصرت_خدا یا عقوبت او را پررنگ کنند. این طیف نیز تحلیلهای دسته اول را رد نمیکند، اما آن را مبنای محاسبه نگذاشته و قائل است که لزوماً کار آنطوری که تحلیلهای واقعی نشان میدهند، جلو نخواهد رفت. از این رو به نحوی آن را درجه دو و نه چندان قابل اعتماد میدانند.
با وجود تفاوت طرفداران این دو دسته تحلیل، همه (به ویژه جبهه انقلابی) اتفاق نظر دارند که اتکای صرف به یکی از این دو دسته تحلیل کافی نیست؛ اما واقعیت آن است که کمتر دیده میشود که توازنی قابل دفاع از این دو دسته تحلیل ارائه شود.به نظر میرسد آنچه مفقود است نوعی #عقلانیت_الهی یا #الهیات_عقلانی است که نه صرفاً به دنبال تحلیلها و محاسبات ملموس محسوس باشد و نه تحلیلهایی انتزاعی ارائه دهد که ردیابی میدانی آن ممکن نباشد. هم عقلانیت ما باید سویههای الهیاتی خود را بیابد و هم الهیات ما باید به شکلی باشد که ترجمان عقلانی و میدانی داشته باشد. این البته فرآیندی است که توسط دو سوی این ماجرا باید به شکل متقابل دنبال شود؛ اما در این بین یک کانون مهم وجود دارد که میتواند محل رجوع و گره خوردن این دو سو باشد: قرآن کریم*.
قرآن کریم نه متعلق به بخش الهیاتی صرف است و نه متعلق به بخش عقلانی. هر دو را با هم گره میزند. *قرآن کریم منبعی است که میتواند تحلیلهای استراتژیک را با تحلیلهای الهیاتی همنوا کند و نوعی چارچوب ذهنی به مخاطب دهد که این دو را با هم ببیند و در تعامل با هم فهم کند. اساساً کارکرد قرآن همین است.
قرآن کریم دستکم دو ویژگی دارد که باعث میشود بتواند در تحلیل جنگ، نقش فوق را به خوبی ایفا نماید: ویژگی محتوایی: بخشهای وسیعی از متن قرآن به موضوع جنگ و درگیری پرداخته و بطور مستمر در بستر وقایع زمان نزول، تحلیلهایی واقعی، میدانی،استراتژیک و در عین حال الهیاتی و کاملاً خدامندانه ارائه میدهد که از قضا در زمانه خود راهگشا و حل کننده چالشهای روی زمین بوده است. لذا خوانش مستمر و عمیق قرآن میتواند این الگوهای ظریف دوسویه (الهی-عقلانی) را آشکار سازد تا از این طریق بتوان از آنها برای امروز بهره برداری کرد. اگر قرآن در حوزه تدابیر جنگی کمتر الهامبخش باشد، اما بیتردید در تحلیل ماهیت جنگ و سطح تنازع و از سوی دیگر در تحلیل روند وقایع جنگ تا رسیدن به نتیجه نهایی آنها بسیار مفید فایده است. ویژگی زبانی-ساختاری: متن قرآن کریم به شکلی است که امکان مراجعه هر دو دسته از تحلیلگران را فراهم میکند؛ متنی نسبتاً کوتاه، همهفهم و دردسترس که مخصوص به الهیدانان و دینپژوهان نیست. از این رو میتواند به کانون پیوند طیفهای متنوع و مختلف بدل شود. متن قرآن هم برای تحلیلگران استراتژیک قابل خوانش است و هم برای تحلیلگران الهیاتی. دسته اول میتوانند با آن مواجه شوند و عقلانیت خود را در پرتوی آن ارتقاء دهند و دسته دوم میتوانند امتداد مباحث الهیاتی تا میدان و واقعیت را درک نمایند.
دو نکته فوق روشن میسازد که مراجعه عموم تحلیلگران (از هر دو دسته) و بلکه آحاد مردم به قرآن کریم میتواند ما را در مسیر رسیدن به یک عقلانیت وحیانی و یا الهیات عقلانی قرار دهد. البته این به هیچ عنوان به معنای اتکای صرف به قرآن برای تحلیل نیست، بلکه راهی است برای آنکه توازن درستی میان تحلیلهای میدانی-استراتژیک و تحلیلهای الهیاتی-معنوی ایجاد شود. شاید در آن زمان، شاهد آن نباشیم که متدینین ما در اوج زدو خورد جنگی تنها جنبههای فنی و تجهیزاتی را ببینند و یا مروجین وعدههای الهی، حرفهایی خارج از چارچوب واقعیات روی زمین تحویل دهند.توجه کنیم که پیشنهاد مراجعه به قرآن، نه فقط یک پیشنهاد الهیاتی و دینی که پیشنهادی عقلانی و میدانی هم هست!
#جایگاه_قرآن#حقیقت_واقعیت
صفحه گفتگو با قرآن | قرآنگفتble.ir/join/AKX37gUdE3
#یادداشت | سبک تحلیل جنگ: عقلانی یا الهی؟زمان مطالعه: ۲ دقیقه" />تولید: اندیشکده قرآنگفتتحلیلهای موجود از #جنگ در دو دسته کلی تحلیلهای میدانی-استراتژیک و تحلیلهای الهیاتی قابل تقسیم است. طیفهای مختلف ممکن است طرفدار یکی از این دست تحلیلها باشند.تحلیلهای میدانی-استراتژیک غالباً بر مستندهای واقعی و میدانی و اصول عقلائی استوار هستند. به طور معمول طرفداران آن نیز به ضرورت تزریق عقلانیت به جامعه در زمانه جنگ قائل بوده و به لزوم تدبیر صحیح و واقعبینانه در عرصه تصمیمسازی نظامی و اجتماعی صحه میگذارند. این طیف، گرچه دسته دوم تحلیلها را رد نمیکنند، ولی آن را دخیل در محاسبات خود نمیکنند و گاه با منطق «آن هم به جای خود»، به سادگی از کنار آن میگذرند. تحلیلهای الهیاتی بر مستندهای کلامی، الهیاتی و یا متون دینی اتکاء دارند. این طیف به طور معمول، ارتقای معنویت در شرایط جنگی را پراهمیت تلقی میکنند و سعی دارند دست خدا را در تحولات ببینند و #نصرت_خدا یا عقوبت او را پررنگ کنند. این طیف نیز تحلیلهای دسته اول را رد نمیکند، اما آن را مبنای محاسبه نگذاشته و قائل است که لزوماً کار آنطوری که تحلیلهای واقعی نشان میدهند، جلو نخواهد رفت. از این رو به نحوی آن را درجه دو و نه چندان قابل اعتماد میدانند.با وجود تفاوت طرفداران این دو دسته تحلیل، همه (به ویژه جبهه انقلابی) اتفاق نظر دارند که اتکای صرف به یکی از این دو دسته تحلیل کافی نیست؛ اما واقعیت آن است که کمتر دیده میشود که توازنی قابل دفاع از این دو دسته تحلیل ارائه شود.به نظر میرسد آنچه مفقود است نوعی #عقلانیت_الهی یا #الهیات_عقلانی است که نه صرفاً به دنبال تحلیلها و محاسبات ملموس محسوس باشد و نه تحلیلهایی انتزاعی ارائه دهد که ردیابی میدانی آن ممکن نباشد. هم عقلانیت ما باید سویههای الهیاتی خود را بیابد و هم الهیات ما باید به شکلی باشد که ترجمان عقلانی و میدانی داشته باشد. این البته فرآیندی است که توسط دو سوی این ماجرا باید به شکل متقابل دنبال شود؛ اما در این بین یک کانون مهم وجود دارد که میتواند محل رجوع و گره خوردن این دو سو باشد: قرآن کریم*.قرآن کریم نه متعلق به بخش الهیاتی صرف است و نه متعلق به بخش عقلانی. هر دو را با هم گره میزند. *قرآن کریم منبعی است که میتواند تحلیلهای استراتژیک را با تحلیلهای الهیاتی همنوا کند و نوعی چارچوب ذهنی به مخاطب دهد که این دو را با هم ببیند و در تعامل با هم فهم کند. اساساً کارکرد قرآن همین است.
قرآن کریم دستکم دو ویژگی دارد که باعث میشود بتواند در تحلیل جنگ، نقش فوق را به خوبی ایفا نماید: ویژگی محتوایی: بخشهای وسیعی از متن قرآن به موضوع جنگ و درگیری پرداخته و بطور مستمر در بستر وقایع زمان نزول، تحلیلهایی واقعی، میدانی،استراتژیک و در عین حال الهیاتی و کاملاً خدامندانه ارائه میدهد که از قضا در زمانه خود راهگشا و حل کننده چالشهای روی زمین بوده است. لذا خوانش مستمر و عمیق قرآن میتواند این الگوهای ظریف دوسویه (الهی-عقلانی) را آشکار سازد تا از این طریق بتوان از آنها برای امروز بهره برداری کرد. اگر قرآن در حوزه تدابیر جنگی کمتر الهامبخش باشد، اما بیتردید در تحلیل ماهیت جنگ و سطح تنازع و از سوی دیگر در تحلیل روند وقایع جنگ تا رسیدن به نتیجه نهایی آنها بسیار مفید فایده است. ویژگی زبانی-ساختاری: متن قرآن کریم به شکلی است که امکان مراجعه هر دو دسته از تحلیلگران را فراهم میکند؛ متنی نسبتاً کوتاه، همهفهم و دردسترس که مخصوص به الهیدانان و دینپژوهان نیست. از این رو میتواند به کانون پیوند طیفهای متنوع و مختلف بدل شود. متن قرآن هم برای تحلیلگران استراتژیک قابل خوانش است و هم برای تحلیلگران الهیاتی. دسته اول میتوانند با آن مواجه شوند و عقلانیت خود را در پرتوی آن ارتقاء دهند و دسته دوم میتوانند امتداد مباحث الهیاتی تا میدان و واقعیت را درک نمایند. دو نکته فوق روشن میسازد که مراجعه عموم تحلیلگران (از هر دو دسته) و بلکه آحاد مردم به قرآن کریم میتواند ما را در مسیر رسیدن به یک عقلانیت وحیانی و یا الهیات عقلانی قرار دهد. البته این به هیچ عنوان به معنای اتکای صرف به قرآن برای تحلیل نیست، بلکه راهی است برای آنکه توازن درستی میان تحلیلهای میدانی-استراتژیک و تحلیلهای الهیاتی-معنوی ایجاد شود. شاید در آن زمان، شاهد آن نباشیم که متدینین ما در اوج زدو خورد جنگی تنها جنبههای فنی و تجهیزاتی را ببینند و یا مروجین وعدههای الهی، حرفهایی خارج از چارچوب واقعیات روی زمین تحویل دهند.توجه کنیم که پیشنهاد مراجعه به قرآن، نه فقط یک پیشنهاد الهیاتی و دینی که پیشنهادی عقلانی و میدانی هم هست!#جایگاه_قرآن#حقیقت_واقعیت
صفحه گفتگو با قرآن | قرآنگفتble.ir/join/AKX37gUdE3۱۸:۱۰