️ 2 دی 1403دیروز (1 دی 1403) که آن رانندۀ تپ‌سی را با لباس ورزشی دیدم، یاد صحبت‌های دکتر فرشاد مؤمنی (استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی) دربارۀ اسنپی‌شدن اقتصاد ایران افتادم. آن‌طور که من می‌فهمم اسنپی‌شدن اقتصاد به‌معنای روزمره‌شدن اقتصاد است (لابد حالا باید معنای روزمره‌شدن اقتصاد را بگویم!) با ظهور برنامک اسنپ و نفوذ گستردۀ آن در سراسر کشور، بسیاری از مردم، رانندگی در اسنپ را به‌عنوان شغل اول یا دوم خود انتخاب کردند. ظاهراً سود خوبی هم داشته و دارد؛ مثلاً یک راننده در تهران در سال 1402 توانسته 675 میلیون تومان پول به جیب بزند. هیجان‌انگیز است، نه؟!اما چیزی که معمولاً از آن غافل می‌شویم تصویر بزرگ‌تری از اقتصاد اسنپی و تأثیرات مثبت و منفی آن بر اقتصاد ایران است. طبق گزارش عملکرد گروه اسنپ (1402) این برنامک، 3 میلیون و 305 هزار نفر رانندۀ فعال و 471 هزار موتورسوار فعال داشته است. یعنی بیش از 3.7 میلیون نفر در کشور، همه یا بخشی از درآمدشان را از اسنپ کسب می‌کنند. فکر می‌کنم فاجعه‌بار است.اما چرا اقتصاد اسنپی، برای کشور مضر است؟ چند ویژگی اقتصاد اسنپی که به ذهنم می‌رسد، این‌هاست:• اقتصاد اسنپی اقتصادی است مبتنی بر سهم‌خواهی بیشتر از کیک اقتصاد. این اقتصاد به بزرگ‌ترشدن کیک اقتصاد فکر نمی‌کند. بنابراین با پول‌دارشدن یکی، دیگری فقیرتر می‌شود.• اقتصاد اسنپی، اقتصادی اورژانسی است و کاربران آن برای رفع نیاز آنی خود به آن روی آورده‌اند. به عبارت بهتر هیچ افق و آیندۀ اقتصادی در این نوع اقتصاد وجود ندارد. اقتصاد بدون آینده هم در حداقلی‌ترین حالت، شکننده و در حالت‌های حداکثری، ریشه‌بَرکَن است.• در اقتصاد اسنپی امنیت شغلی، مرخصی، بیمۀ درمانی، بازنشستگی، قانون کار و تعهدات قانونی کارفرما و ... معنایی ندارد. این اقتصاد طرفدار ضرب‌المثل «دختر همسایه هرچه چِل‌تر، بهتر» است؛ لذا از کمپین‌هایی فریبنده‌ای نظیر «تو مسیرته» (با شعار «مقصد اداره/ دانشگاه/ باشگاه باشه، درآمد تو مسیرشه») استفاده می‌کند تا اقشار مختلف را به کار بگیرد (بخوانید استثمار کند).• اقتصاد اسنپی نسخۀ بدل دیجیتالی‌شدن اقتصاد است. لابد می‌پرسید چرا؟ چون دیجیتالی‌شدن اقتصاد نیازمند ایجاد و رشد «متوازن» زیرساخت‌های کسب‌وکار الکترونیک است.• در اقتصاد اسنپی کسب درآمد از همه‌چیز مهم‌تر است. به همین منظور از اسامی و کمپین‌های فریبندۀ غیرایرانی زیاد استفاده می‌کند. تأثیر «اقتصاد اسنپی بر فرهنگ» یادداشت دیگری می‌طلبد.
گرچه این روزنوشت قدری طولانی شد اما آنچه در ذهن داشتم کاملاً بیان نشد. دو پیوست هم دارد که خواندن و دیدنشان خالی از لطف نیست.
پی‌نوشت:طبعاً عنوان «اقتصاد اسنپی» به معنای ضدیت با برنامک (یا به قول خودشان سوپراپلیکیشن) اسنپ نیست.#روزنوشت #اقتصاد_اسنپی #زندگی_اسنپی #اقتصاد_ایران #نقد_فناوری
@hrteimouri_ir۲۰:۰۳