ICTV
سرانجام سومین گزارش پیشرفت شبکه ملی اطلاعات به کجا میانجامد؟ چندماه پس از اعلام پیشرفت 60 درصدی شبکه ملی اطلاعات، دبیر اسبق شورایعالی فضای مجازی نسبت به این گزارش واکنش نشان داد و گفت: «مذاکراتی که شخصاً با کارشناسان مرکز ملی فضای مجازی انجام دادم، نظر آنها با نظرات اعلام شده وزارت ارتباطات یکی نیست.» اما برای فهم اهمیت ورود مهندس انتظاری به گزارش پیشرفت باید مصاحبه ایشان با خبرگزاری مهر را با دقت بیشتری خواند. مهندس انتظاری در بخشی از مصاحبه خود به مسئله فقدان «طرح توسعه» شبکه ملی اطلاعات از سال 92 و بعد از تصویب «الزامات حاکم بر شبکه ملی اطلاعات» تا به امروز اشاره کرده است. مرکز ملی فضای مجازی در اسفندماه 1392 (پس از جلسه پانزدهم شورایعالی و در زمانی که مهندس انتظاری بعنوان دبیر شورایعالی مسئولیت داشت) طی نامهای به وزارت ارتباطات اعلام میدارد که توسعه شبکه ملی اطلاعات باید براساس یک طرح جامع و زماندار انجام شود و از وزیر وقت ارتباطات خواست که ظرف دوماه این طرح را تدوین و برای مرکز ملی ارسال کند. اما پیگیریها و نامه نگاریهای مکرر مرکز ملی در سال 93 و 94 به نتیجه نرسید. در عوض، وزارت ارتباطات در سال 94 اعلام کرد که شبکه ملی اطلاعات بصورت کامل محقق شده است و برای مدعای خودش به «تفکیک ترافیک داخل از خارج» و « نصب چند Mirror از Root DNSها در کشور» استناد میکرد. مخالفت شدید مهندس انتظاری با این گزارش اگرچه منجر به طرد بیش از پیش ایشان توسط دولت و تعطیلی طولانی شورایعالی شد ولی پایان خوبی داشت. در دوره دوم شورایعالی فضای مجازی و پس از دبیری دکتر فیروزآبادی، نشستهای مکرر و پیوستهای بین دستگاههای مسئول شکل گرفت که منجر به تصویب سند بسیار مهم «تبیین الزامات شبکه ملی اطلاعات» در جلسه 35 شورایعالی فضای مجازی شد. جامعیت و شفافیت این سند به میزانی است که میتواند مرجعی برای جلوگیری از تفسیرهای شخصی وزرای ارتباطات از توسعه شبکه ملی اطلاعات باشد. موافقت دکتر فیروزآبادی با ادامه مسئولیت دکتر آسوشه موجب شد که رویکرد مرکز ملی فضای مجازی نسبت به توسعه شبکه ملی اطلاعات تغییر نیابد. دکتر آسوشه از سال 92 بعنوان معاون فناوری مرکز ملی فضای مجازی منصوب شده بود و مهمتر از آن اینکه تمامی اسناد مصوب شورایعالی فضای مجازی در خصوص شبکه ملی اطلاعات با راهبری ایشان نگارش شده است. اصرار مرکز ملی فضای مجازی برای تدوین طرح توسعه شبکه ملی اطلاعات از سال 96 تا 98 ادامه داشت و پیگیریهای متعددی در این دوره انجام شد. در این بازه زمانی اتفاقات مهمی افتاد که در تصویر فوق نشان داده شده و تفصیل آن را به بعد موکول میکنیم. سرانجام در اردیبهشت 98، وزیر وقت ارتباطات طی گزارشی به سران نظام مدعی پیشرفت 80 درصدی شبکه ملی اطلاعات شد. اگرچه آذری جهرمی این گزارش را برای مرکز ملی ارسال نکرده بود ولی این موضوع منجر به حذف آن مرکز از فرآیند نظارت نشد و کمیته صحتسنجی گزارش پیشرفت 80 درصد، متشکل از اعضای حقیقی شورایعالی و دکتر آسوشه با نظارت مستقیم دکتر فیروزآبادی تشکیل شد. این کمیته از اردیبهشت تا تیرماه 1398 تمامی اسناد ارسالی وزارت ارتباطات را مطالعه کرده و علیرغم اصرار دولت، از تعیین میزان پیشرفت شبکه ملی اطلاعات خودداری کرد. این کمیته بهخوبی فهمید که «تعیین درصد پیشرفت در عین عدم وجود طرح توسعه» زمین بازی وزارت ارتباطات برای حاشیهسازی رسانهای-سیاسی بود. دومین گزارش پیشرفت شبکه ملی اطلاعات نیز برای وزارت ارتباطات دردسرساز شد ولی برخلاف گزارش اول، منجر به فعال شدن شورایعالی و تقویت جایگاه مرکز ملی فضای مجازی شد. آذرماه 98 ابلاغیهای پنج بندی مقام معظم رهبری در خصوص شبکه ملی اطلاعات صادر شد و در آن سند تاکید شده بود راهبری و نظارت شبکه ملی اطلاعات با مرکز ملی فضای مجازی است و دولت باید امکانات و شرایط لازم برای انجام ماموریت مرکز ملی را فراهم کند. در این ابلاغیه تاکید شده بود که طرح توسعه شبکه ملی اطلاعات باید ظرف مدت دوماه تدوین و جهت تصویب به مرکز ملی فضای مجازی ارسال شود. حالا، یعنی 48 ماه بعد از ادعای دوم وزارت ارتباطات و 41 ماه بعد از صدور دستور مقام معظم رهبری، سومین گزارش پیشرفت شبکه اطلاعات مجددا توسط اعضای حقیقی شورایعالی مورد تردید جدی قرار گرفته است و درخواست صحتسنجی آن را دارند. درخواستی که حتما ادعای وزیر ارتباطات را زیر سوال خواهد برد و موجب تضعیف بیش از پیش جایگاه ایشان در ساختار مدیریت فضای مجازی میشود. علاوه بر این، صحتسنجی پیشرفت شصت درصدی شبکه ملی اطلاعات اولین چالش جدی میان دکتر آقامیری و دولت سیزدهم است و برخلاف تصور عدهای از دوستان، استقلال رای دبیر جدید شورایعالی فضای مجازی را به نمایش خواهد گذاشت. این چالش نه تنها موجب تقویت جایگاه مرکز ملی میشود، بلکه یکبار برای همیشه به وزرای ارتباطات متذکر میشود که مرکز ملی و شورایعالی فضای مجازی هیچ وقت به تصرف آنان درنمیآید. لینک مصاحبه مهندس انتظاری: https://www.mehrnews.com/news/5778432/ @ICTV24 آیسیتیوی دریچهای نو به فضای مجازی https://ble.ir/ictv24
چند نکته در خصوص طرح توسعه شبکه ملی اطلاعات
1- ریاست کمیتهای که در مصاحبه مهندس انتظاری ذکر شده با آقای فیروزآبادی نبوده و اتفاقا ایشون نقش کمی در این کمیته داشتند. این کمیته گرچه در اجرا و پشتیبانی از مرکز ملی کمک گرفت، اما مأموریت خود را از جای دیگری گرفته بود و به همانجا گزارش داد و نتیجه هم ابلاغیه آذر 98 رهبر انقلاب بود.
2- شاید علت اینکه این ارزیابی در آن زمان مستقیما به مرکز سپرده نشد، همین است که امروز در نامه منتشره آقای لاجوردی دیده میشود. یعنی مسائلی غیر کارشناسی وارد شوند که شاید در آن زمان اگر 80% را تأیید نمی کرد ولی شاید 67% یا 76% یا هر درصد دیگری!! را تأیید میکرد. فلذا انتشار این نامه کمک چندانی نمی کند.
3- کاری که کمیته مذکور انجام داد هیچ کار خاصی نبود! صرفا بررسی دقیق و علمی و کارشناسی اسناد ارائه شده بود (همون عکس معروف از اسناد رو هم به خاطر بیارید!) و در این کار تحت فشار دیگران و یا بازی های سیاسی قرار نگرفت، فلذا نقاط مثبت و منفی را به دقت شناسایی و اعلام کرد. این کاری است که هر کارشناس مستقلی هم می تواند انجام دهد.
4- شبکه ملی اطلاعات اکنون در فاز استقرار (و نه توسعه) قرار دارد. شبکه ملی اطلاعات در این فاز یک پروژه است که باید طرح دقیقی داشته باشد که در آن ساختار شکست کار و برنامه زمان بندی و بودجه بندی و اقلام قابل تحویل بدرستی ذکر شده باشند و البته باید کاملا بیان نماید چطور با این اجزا می تواند اهداف کلان شبکه ملی اطلاعات را برآورده سازد و آن را به تأیید کارفرما یعنی شورایعالی برساند. دو واحد درس کنترل پروژه برای اینکه بدانیم درصد پیشرفت پروژه چطور محاسبه می شود کافی است! در فقدان چنین طرحی، هر صحبتی از درصد پیشرفت برای شبکه ملی اطلاعات، کاملا بی معنی و غلط است.
5- وزارت ارتباطات، مرکز ملی، کمیته فلان، آقایان فیروزآبادی و انتظاری و یا هر نهاد دیگری، اگر قصد دارند پیشرفت شبکه را اعلام کنند: اولا باید روش درستی برای ارزیابی پیشرفت پروژه داشته باشند و ثانیا باید این روش و همچنین اسناد مرتبط را منتشر کنند تا امکان بررسی توسط کارشناسان فراهم باشد. دست کم برای مسئولان و شورایعالی منتشر کنند.مثلا این نامه آقای فیروزآبادی باید یک گزارش مبسوط در پیوست می داشت که دست کم به اعضای شورا دقیقا گزارش میداد که این اعداد چگونه محاسبه شدند و گزارشات دریافتی شامل چه مواردی بوده است. درحالیکه نامه فاقد پیوست است!
6- ارائه شاخص های برنامه ای، عملیاتی و توسعه ای براش شبکه ملی اطلاعات مانند آنچه در بند 2-2 سند طرح کلان شبکه ملی اطلاعات آمده، برای محاسبه پیشرفت شبکه ملی اطلاعات، غلط اندر غلط است!شما ممکن است شبکه ملی اطلاعات داشته باشید، اما مثلا نسبت ترافیک داخل به خارج چندان زیاد نباشد.و از طرف دیگر ممکن است نسبت ترافیک داخل به خارج زیادی داشته باشید، اما شبکه ملی اطلاعات نداشته باشید!پس از کجا بفهمیم شبکه ملی اطلاعات داریم یا خیر؟ از طرح استقرار با مشخصات ذکر شده. هر وقت طرح استقرار به طور کامل انجام شد، میتوان گفت که ما شبکه ملی اطلاعات داریم. پس از آن می توان از طرح های توسعه صحبت کرد.
7- گفته می شود که شبکه ملی اطلاعات یک موجود زنده است و در حال تکامل است، فلذا نباید آن را یک پروژه دید. این صحبت هم درست است و هم غلط!از آن جهت درست است که قطعا شبکه ملی اطلاعات نباید متوقف بماند و باید تکمیل و توسعه پیدا کند و قرار نیست یکبار اجرا شود و تمام شود بلکه همواره باید چشم اندازی از آنچه مورد نیاز است داشت. اما از آن جهت غلط است که زنده بودن شبکه ملی در اجرا امری چشم اندازی است و برای اجرا باید آن را به فاز ها و قطعات کوچک شکست تا جنبه اجرایی پیدا کند. از این جهت در وهله اول باید فاز استقرار انجام شود و سپس فازهای متعدد توسعه تعریف شود.به عنوان مثال، خود اینترنت هم زنده و در حال تکامل است. اما برای یک نقطه، اول باید دسترسی به شبکه را ایجاد کرد تا بتوان گفت به اینترنت وصل شده. بعد شما می توانید انواع شبکه های 2g، 3g 4g 5g و... و یا فیبر را به عنوان طرح های توسعه دسترسی شبکه سیار یا ثابت تعریف کنید. و البته اینترنت فقط دسترسی نیست. توسعه مراکز داده و بعد زیرساخت ابری و بعد CDN و... هر کدام یک پروژه است.
اهداف مندرج در بند 2-2 طرح کلان شبکه ملی اطلاعات، یک نگاه چشم اندازی و وضعیت کلی ما را اندازه گیری میکند. اما نمی تواند و نباید شاخص اندازه گیری پیشرفت کارهای اجرایی قرار بگیرد.به عنوان مثال، شما ممکن است همه روستا ها را به شبکه متصل کنید، اما این به هیچ وجه نشان دهنده پیشرفت شبکه ملی اطلاعات نیست!
پ.ن: این مطلب بخشی از مباحثه در خصوص لزوم تدوین طرح توسعه شبکه ملی اطلاعات است و توسط تیم کانال نوشته نشده است.
@ICTV24 آیسیتیوی دریچهای نو به فضای مجازیhttps://ble.ir/ictv24
1- ریاست کمیتهای که در مصاحبه مهندس انتظاری ذکر شده با آقای فیروزآبادی نبوده و اتفاقا ایشون نقش کمی در این کمیته داشتند. این کمیته گرچه در اجرا و پشتیبانی از مرکز ملی کمک گرفت، اما مأموریت خود را از جای دیگری گرفته بود و به همانجا گزارش داد و نتیجه هم ابلاغیه آذر 98 رهبر انقلاب بود.
2- شاید علت اینکه این ارزیابی در آن زمان مستقیما به مرکز سپرده نشد، همین است که امروز در نامه منتشره آقای لاجوردی دیده میشود. یعنی مسائلی غیر کارشناسی وارد شوند که شاید در آن زمان اگر 80% را تأیید نمی کرد ولی شاید 67% یا 76% یا هر درصد دیگری!! را تأیید میکرد. فلذا انتشار این نامه کمک چندانی نمی کند.
3- کاری که کمیته مذکور انجام داد هیچ کار خاصی نبود! صرفا بررسی دقیق و علمی و کارشناسی اسناد ارائه شده بود (همون عکس معروف از اسناد رو هم به خاطر بیارید!) و در این کار تحت فشار دیگران و یا بازی های سیاسی قرار نگرفت، فلذا نقاط مثبت و منفی را به دقت شناسایی و اعلام کرد. این کاری است که هر کارشناس مستقلی هم می تواند انجام دهد.
4- شبکه ملی اطلاعات اکنون در فاز استقرار (و نه توسعه) قرار دارد. شبکه ملی اطلاعات در این فاز یک پروژه است که باید طرح دقیقی داشته باشد که در آن ساختار شکست کار و برنامه زمان بندی و بودجه بندی و اقلام قابل تحویل بدرستی ذکر شده باشند و البته باید کاملا بیان نماید چطور با این اجزا می تواند اهداف کلان شبکه ملی اطلاعات را برآورده سازد و آن را به تأیید کارفرما یعنی شورایعالی برساند. دو واحد درس کنترل پروژه برای اینکه بدانیم درصد پیشرفت پروژه چطور محاسبه می شود کافی است! در فقدان چنین طرحی، هر صحبتی از درصد پیشرفت برای شبکه ملی اطلاعات، کاملا بی معنی و غلط است.
5- وزارت ارتباطات، مرکز ملی، کمیته فلان، آقایان فیروزآبادی و انتظاری و یا هر نهاد دیگری، اگر قصد دارند پیشرفت شبکه را اعلام کنند: اولا باید روش درستی برای ارزیابی پیشرفت پروژه داشته باشند و ثانیا باید این روش و همچنین اسناد مرتبط را منتشر کنند تا امکان بررسی توسط کارشناسان فراهم باشد. دست کم برای مسئولان و شورایعالی منتشر کنند.مثلا این نامه آقای فیروزآبادی باید یک گزارش مبسوط در پیوست می داشت که دست کم به اعضای شورا دقیقا گزارش میداد که این اعداد چگونه محاسبه شدند و گزارشات دریافتی شامل چه مواردی بوده است. درحالیکه نامه فاقد پیوست است!
6- ارائه شاخص های برنامه ای، عملیاتی و توسعه ای براش شبکه ملی اطلاعات مانند آنچه در بند 2-2 سند طرح کلان شبکه ملی اطلاعات آمده، برای محاسبه پیشرفت شبکه ملی اطلاعات، غلط اندر غلط است!شما ممکن است شبکه ملی اطلاعات داشته باشید، اما مثلا نسبت ترافیک داخل به خارج چندان زیاد نباشد.و از طرف دیگر ممکن است نسبت ترافیک داخل به خارج زیادی داشته باشید، اما شبکه ملی اطلاعات نداشته باشید!پس از کجا بفهمیم شبکه ملی اطلاعات داریم یا خیر؟ از طرح استقرار با مشخصات ذکر شده. هر وقت طرح استقرار به طور کامل انجام شد، میتوان گفت که ما شبکه ملی اطلاعات داریم. پس از آن می توان از طرح های توسعه صحبت کرد.
7- گفته می شود که شبکه ملی اطلاعات یک موجود زنده است و در حال تکامل است، فلذا نباید آن را یک پروژه دید. این صحبت هم درست است و هم غلط!از آن جهت درست است که قطعا شبکه ملی اطلاعات نباید متوقف بماند و باید تکمیل و توسعه پیدا کند و قرار نیست یکبار اجرا شود و تمام شود بلکه همواره باید چشم اندازی از آنچه مورد نیاز است داشت. اما از آن جهت غلط است که زنده بودن شبکه ملی در اجرا امری چشم اندازی است و برای اجرا باید آن را به فاز ها و قطعات کوچک شکست تا جنبه اجرایی پیدا کند. از این جهت در وهله اول باید فاز استقرار انجام شود و سپس فازهای متعدد توسعه تعریف شود.به عنوان مثال، خود اینترنت هم زنده و در حال تکامل است. اما برای یک نقطه، اول باید دسترسی به شبکه را ایجاد کرد تا بتوان گفت به اینترنت وصل شده. بعد شما می توانید انواع شبکه های 2g، 3g 4g 5g و... و یا فیبر را به عنوان طرح های توسعه دسترسی شبکه سیار یا ثابت تعریف کنید. و البته اینترنت فقط دسترسی نیست. توسعه مراکز داده و بعد زیرساخت ابری و بعد CDN و... هر کدام یک پروژه است.
اهداف مندرج در بند 2-2 طرح کلان شبکه ملی اطلاعات، یک نگاه چشم اندازی و وضعیت کلی ما را اندازه گیری میکند. اما نمی تواند و نباید شاخص اندازه گیری پیشرفت کارهای اجرایی قرار بگیرد.به عنوان مثال، شما ممکن است همه روستا ها را به شبکه متصل کنید، اما این به هیچ وجه نشان دهنده پیشرفت شبکه ملی اطلاعات نیست!
پ.ن: این مطلب بخشی از مباحثه در خصوص لزوم تدوین طرح توسعه شبکه ملی اطلاعات است و توسط تیم کانال نوشته نشده است.
@ICTV24 آیسیتیوی دریچهای نو به فضای مجازیhttps://ble.ir/ictv24
۱۲:۴۹