در سلسله یادداشتهای «چرا مکران مهم است؟» به بررسی اهمیت استراتژیک منطقه مکران پرداخته خواهد شد. در این سلسله یادداشتها تلاش میشود با بازخوانی تاریخ جهان قدیم از دید کلی، چرایی این نقش مهم برای توسعه مکران با وضوح بیشتری نمایان شود.
مناطق جغرافیایی مختلف به واسطۀ منابع داخلی و محیط پیرامونی از درجات اهمیت خاصی برخوردار هستند. منطقۀ مکران که در منتهیالیه جنوب شرقی فلات ایران قرار دارد، به واسطۀ دسترسی به آبهای آزاد در زمرۀ مناطق مهم به حساب میآید. این منطقه، زمانی که در تناسب با نواحی جغرافیایی پیرامون سنجیده شود، از اهمیت دوچندان برخوردار خواهد بود. آن نواحی جغرافیایی که بر منطقۀ مکران تاثیرگذار یا از آن اثرپذیر هستند، در جهت شمال تا منتهیالیه شمال کشور قزاقستان و مرزهای شرقی آسیای میانه، در غرب از رشته کوه مرکزی ایران تا شرق مدیترانه، در شرق تا سرچشمه رود سند در رشته کوه هیمالیا و در جنوب از اقیانوس هند تا قطب جنوب را شامل میشود. چنین وسعتی از نواحی تاثیرپذیر یا اثرگذار زمانی که با واحدهای سیاسی مستقر در آن نواحی ممزوج میشود، میتواند از مکران یک کلان متغیر در سطح بینالملل بسازد.
با شروع دوران رنسانس و پدید آمدن طبقۀ شهرنشین و افزایش و تنوع در تقاضا، مسیرهای تجاری از اهمیت دوچندانی برخوردار شد. مسیر دسترسی اروپا به شرق شامل چند مسیر عمده بود. عبور از کوههای اورال و شمال دریای کاسپین، عبور از عرض دریای کاسپین، عبور از فلات آناتولی، ایران و آسیای میانه، مسیر شرق مدیترانه و فلات ایران از جمله این مسیرهای بازرگانی بوده است. این کلان راهها در 1877 از سوی فردیناند ریختوفن (جغرافیدان آلمانی) به دلیل تجارت عمدۀ ابریشم در این مسیر، راه ابریشم نامگذاری شد.
فتح قسطنطنیه در سال 1453 از سوی سلطان محمد فاتح ارتباط بازار اروپا را با جهان شرق دچار مشکل کرد. با سیطرۀ امپراطوری عثمانی بر دریای سیاه و مدیترانه و فتح سرزمینهای پیرامونی، نزاع دولتهای اروپایی با امپراطوری عثمانی وارد دوران جدیدی شد. این بود که نیاز روزافزون بازارهای اروپایی به کالاهای شرق سبب شد تا دولتهای اروپایی به فکر راه جایگزین باشند.
ادامه دارد...
۱۴:۲۴