ضرورت آغاز گفتوگوهای انتقادی در جهان اسلامبهمن دهستانی ️تحولات جاری در جهان اسلام به‌خصوص شرایط اخیر سوریه، مسئله‌ای خطیر و نیازمند بررسی جامع و آسیب‌شناسانه برای برنامه‌ریزی و اقدام است. مشکلات نظام سیاسی سوریه در دو دسته داخلی و خارجی قابل ارزیابی است. در حوزه عوامل خارجی و در سطح منطقه‌ای عمده دلیل سقوط نظام حاکم بر این کشور را باید در چارچوب دوران پس از طوفان‌الاقصی و عملیات هفتم اکتبر ۲۰۲۳ جست‌وجو کرد. مقاومت فلسطینی با عبور از حصار آهنین گرداگرد غزه و به اسارت درآوردن صدها صهیونیست، به تعبیر مقامات و تحلیلگران اسرائیلی بزرگ‌ترین بحران برای جامعه صهیونیستی پس از هولوکاست را رقم زد. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در نخستین واکنش خود به عملیات طوفان‌الاقصی بر «غیرقابل ترمیم بودن» این ضربه تأکید کردند.بر این اساس شاید تنها حذف نظام سوریه به عنوان واسط محور مقاومت می‌توانست شکاف ایجاد شده در قلعه آمریکا و غرب در منطقه را ترمیم کند. در سال ۲۰۱۱ با اوج‌گیری خیزش‌های مردمی در جهان عرب موسوم به بهار عربی که نظام‌های استبدادی همپیمان آمریکا را یک به یک از صحنه خارج می‌کرد؛ موازنه به زیان غرب و اسرائیل به‌شدت تغییر کرد و تنها شعله‌ور شدن آتش جنگ در سوریه با برجسته‌سازی منازعات شیعه و سنی توانست این روند را متوقف کند.همزمان بیش از یک‌سال حمایت گروه‌های مقاومت شیعی از مقاومت سنی فلسطین، بخش قابل توجهی از کینه‌ها و بدبینی‌ها در جوامع اسلامی میان پیروان مذاهب را زدود و بسیاری از شکاف‌های ایجاد شده در طول یک دهه جنگ سوریه را موقتاً پوشاند. جهان اسلام به روشنی دید مقاومت اسلامی شیعی در لبنان، یمن، عراق و سوریه با محوریت ایران اسلامی به‌صورت همه‌جانبه حتی بیش از مقدورات خود به حمایت از اهل‌سنت غزه برخاست و تنها نیروهای حاضر در صحنه، شیعیان بودند.اکنون با تسلط گروه‌های مسلح بر سوریه که به دشمنی با شیعه معروف هستند و در تضعیف محور مقاومت کوشا بوده‌اند، امکان پررنگ شدن منازعات شیعه و سنی در منطقه محتمل به نظر می‌رسد. همبستگی مقاومت شیعی و سنی در جریان غزه یکی از مهم‌ترین ابزارهای تاریخی غرب و اسرائیل در ایجاد شکاف در جهان اسلام را از دسترس خارج کرد و این رهاورد حتی برای برخی دولت‌های منطقه نیز خوشایند نبود.این تغییرات، ما را به بازنگری و بازیابی راه‌حل‌های بنیادین برای پیشرفت در تعامل با جهان اسلام و حفظ دستاوردهای برآمده از خون شهدا فرامی‌خواند.همچنان به نظر می‌رسد روابط شیعه و سنی در جهان اسلام براساس عنصر مصلحت استوار است که البته خود خالی از فایده نیست و بلکه دارای دلایل کلامی و فقهی قابل توجهی است. اما آنچه در مرحله فعلی و آینده می‌تواند در مناسبات میان پیروان مذاهب اسلامی جهش ایجاد کرده و خلأها را پر کند، شکل‌گیری گفتوگوهای انتقادی میان شیعه و سنی است. این مدل ریشه در سنت و فرهنگ اسلامی دارد و در تمدن اسلامی با نام «مناظرات» شناخته می‌شود. تفاوت مناظره با دیگر مدل‌های گفت‌وگو در تعالیم اهل‌بیت(ع) به‌خصوص آموزه‌های رضوی، در بیان حقایق و دستیابی به حقیقت با رعایت حرمت و کرامت افراد و جامعه مقابل نهفته است.امروز هشتم جمادی‌الثانی سالروز درگذشت علامه سیدعبدالحسین شرف‌الدین عاملی، از چهره‌های برجسته منطقه شام و جهان اسلام، فرصتی برای یادآوری امکان تأسیس گفتوگوهای انتقادی با جهان اسلام است. الگویی که کتاب المراجعات وی نمونه‌ای از آن به شمار می‌رود و توانست به نقطه عطفی در مناسبات با جهان اهل‌سنت تبدیل شود.منبع: روزنامه قدس@mesle_Beheshti۲۱:۴۷