گفتگو با قرآن | ghorangoft
#یادداشت | آیا عید فطر در قرآن جایگاهی دارد؟ جستجوی اشارات به عید فطر در قرآن با تأکید بر ظواهر متنی زمان مطالعه: ۵ دقیقه " />تولید: اندیشکده قرآنگفت متن یادداشت بزودی منتشر خواهد شد. #برداشت_تدبری صفحه گفتگو با قرآن | قرآنگفت @ghorangoft_ir
#یادداشت | آیا عید فطر در قرآن جایگاهی دارد؟ جستجوی اشارات به عید فطر در قرآن با تأکید بر ظواهر متنی زمان مطالعه: ۵ دقیقه " />تولید: اندیشکده قرآنگفت متن یادداشت بزودی منتشر خواهد شد. #برداشت_تدبری صفحه گفتگو با قرآن | قرآنگفت @ghorangoft_irآیا عید فطر در قرآن جایگاهی دارد؟
قسمت ۱ از ۲
مناسک اصیل اسلامی که از #سنت پیامبر اکرم(ص) اخذ شده است، عمدتاً دارای سرچشمههای قرآنی است. این بدین معنا نیست که قرآن به شکلی صریح یا با جزئیات کامل، شمایل آن را ترسیم کرده باشد ولی غالباً اشاراتی در #ظاهر متن قرآن وجود دارد که جایگاه آن را روشن میکند. یکی از این موارد #عید_فطر و مناسک مرتبط با آن است. لذا این سؤال جا دارد که آیا قرآن اشارهای به این عید باشکوه و مهم داشته است؟
برای پاسخ به این سؤال، قصد نداریم به روایات تفسیری یا تطبیقی مراجعه کنیم، بلکه میخواهیم با #تدبر در متن خود قرآن، بدانیم آیا ظواهر الفاظ آن دلالتی بر این موضوع دارند یا خیر.
در آیات مربوط به #روزه در سوره بقره، چنین آمده است: فَمَن شَهِدَ مِنكُمُ الشَّهرَ فَليَصُمهُ وَ مَن كانَ مَريضًا أَو عَلىٰ سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِن أَيّامٍ أُخَرَ يُريدُ اللَّهُ بِكُمُ اليُسرَ وَ لا يُريدُ بِكُمُ العُسرَ وَ لِتُكمِلُوا العِدَّةَ وَ لِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلىٰ ما هَداكُم وَ لَعَلَّكُم تَشكُرونَ (بقره، ۱۸۵). محل بحث در تعابیر «وَ لِتُكمِلُوا العِدَّةَ وَ لِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلىٰ ما هَداكُم» است. در اینجا قصد نقل و نقد اقوال مختلف در این فراز را نداریم.
اما دو نکته در این مورد به نظر میرسد:اولاً این دو تعبیر، مربوط به تخفیف دادن در امر روزهداری نیستند؛ زیرا گرچه تعبیر اول ممکن است غایت این مطلب فرض شود (روزهداری را آسان نمودیم تا بتوانید عدّه را تکمیل کنید)، اما تعبیر دوم تناسبی با آن ندارد (روزهداری را آسان نمودیم تا خدا را بزرگ بدارید!!). بنابراین این دو تعبیر مربوط به اصل روزهداری هستند. یعنی «روزه بگیرید برای اینکه چنین و چنان شود». ثانیاً به نظر میرسد لام در این تعابیر، لام عاقبت باشد، نه لام غایت. تفاوت این دو در این است که لام غایت هدف و انگیزه کاری را بیان میکند و لام عاقبت نقطه پایان و سرانجام یک کار را. در حالت دوم، مابعد لام لزوماٌ هدف فاعل از انجام فعل نیست، بلکه خاتمه و انتهایی است که فعل به آن میرسد. بنابراین در اینجا کامل نمودن عدّه و مدت معین، هدف و انگیزه روزهداری نیست، بلکه فرجام، انتها و نقطه پایان روزهداری است. به همین قرینه، مشخص میشود که «لِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلىٰ ما هَداكُم» نیز نقطه انتهایی روزهداری است نه غایت آن. به عبارتی آیه نمیخواهد بگوید: «روزه بگیرید تا خدا را بزرگ بدارید»، بلکه میخواهد بگوید: «روزه بگیرید، تا آنجا که در نهایت خدا را تکبیر کنید و بزرگ بدارید». یعنی بزرگ داشتن خدا بر #هدایت، کاری است که روزهداری در انتهای خود به آن ختم میشود.با این توضیح معنای این بخش از آیه چنین خواهد بود: «و [روزه بگیرید] تا آنجا که تعداد روز معین را کامل کرده و تا در نهایت، خدا را بر اینکه شما را [با قرآن] هدایت کرد، بزرگ بدارید». این نشان میدهد وظیفه عبارتست از روزه گرفتن کامل تعداد روزهای مشخص و آنگاه #تکبیر و بزرگداشت خدا بر هدایتی که به واسطه قرآن به امت ارزانی شده است.
از مطالب این فراز، مخاطب درمییابد که پس از پایان روزهداری و گذشت از دنیای کوچک و پَست در ماه رمضان و از سوی دیگر انس با رهنمودها و هدایتهای قرآنی، باید به بزرگی خدا اذعان کند و غیرخدا و دنیا را کوچک بشمارد. در حقیقت، مؤمنان باید اعلام کنند خدایی که برای رسیدن به مقصدهای الهی، آنها را هدایت نموده، بس بزرگ بوده و چه در هدایتهای گذشته و چه در ادامه راه، در رساندن و راهبری این امت به سوی آن مقاصد، توانمند و عاری از هر نوع صغارت و کوچکی است.
پایان قسمت اول#برداشت_تدبری
صفحه گفتگو با قرآن | قرآنگفت@ghorangoft_ir
آیا عید فطر در قرآن جایگاهی دارد؟قسمت ۱ از ۲مناسک اصیل اسلامی که از #سنت پیامبر اکرم(ص) اخذ شده است، عمدتاً دارای سرچشمههای قرآنی است. این بدین معنا نیست که قرآن به شکلی صریح یا با جزئیات کامل، شمایل آن را ترسیم کرده باشد ولی غالباً اشاراتی در #ظاهر متن قرآن وجود دارد که جایگاه آن را روشن میکند. یکی از این موارد #عید_فطر و مناسک مرتبط با آن است. لذا این سؤال جا دارد که آیا قرآن اشارهای به این عید باشکوه و مهم داشته است؟برای پاسخ به این سؤال، قصد نداریم به روایات تفسیری یا تطبیقی مراجعه کنیم، بلکه میخواهیم با #تدبر در متن خود قرآن، بدانیم آیا ظواهر الفاظ آن دلالتی بر این موضوع دارند یا خیر. در آیات مربوط به #روزه در سوره بقره، چنین آمده است: فَمَن شَهِدَ مِنكُمُ الشَّهرَ فَليَصُمهُ وَ مَن كانَ مَريضًا أَو عَلىٰ سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِن أَيّامٍ أُخَرَ يُريدُ اللَّهُ بِكُمُ اليُسرَ وَ لا يُريدُ بِكُمُ العُسرَ وَ لِتُكمِلُوا العِدَّةَ وَ لِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلىٰ ما هَداكُم وَ لَعَلَّكُم تَشكُرونَ (بقره، ۱۸۵). محل بحث در تعابیر «وَ لِتُكمِلُوا العِدَّةَ وَ لِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلىٰ ما هَداكُم» است. در اینجا قصد نقل و نقد اقوال مختلف در این فراز را نداریم.اما دو نکته در این مورد به نظر میرسد:اولاً این دو تعبیر، مربوط به تخفیف دادن در امر روزهداری نیستند؛ زیرا گرچه تعبیر اول ممکن است غایت این مطلب فرض شود (روزهداری را آسان نمودیم تا بتوانید عدّه را تکمیل کنید)، اما تعبیر دوم تناسبی با آن ندارد (روزهداری را آسان نمودیم تا خدا را بزرگ بدارید!!). بنابراین این دو تعبیر مربوط به اصل روزهداری هستند. یعنی «روزه بگیرید برای اینکه چنین و چنان شود». ثانیاً به نظر میرسد لام در این تعابیر، لام عاقبت باشد، نه لام غایت. تفاوت این دو در این است که لام غایت هدف و انگیزه کاری را بیان میکند و لام عاقبت نقطه پایان و سرانجام یک کار را. در حالت دوم، مابعد لام لزوماٌ هدف فاعل از انجام فعل نیست، بلکه خاتمه و انتهایی است که فعل به آن میرسد. بنابراین در اینجا کامل نمودن عدّه و مدت معین، هدف و انگیزه روزهداری نیست، بلکه فرجام، انتها و نقطه پایان روزهداری است. به همین قرینه، مشخص میشود که «لِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلىٰ ما هَداكُم» نیز نقطه انتهایی روزهداری است نه غایت آن. به عبارتی آیه نمیخواهد بگوید: «روزه بگیرید تا خدا را بزرگ بدارید»، بلکه میخواهد بگوید: «روزه بگیرید، تا آنجا که در نهایت خدا را تکبیر کنید و بزرگ بدارید». یعنی بزرگ داشتن خدا بر #هدایت، کاری است که روزهداری در انتهای خود به آن ختم میشود.با این توضیح معنای این بخش از آیه چنین خواهد بود: «و [روزه بگیرید] تا آنجا که تعداد روز معین را کامل کرده و تا در نهایت، خدا را بر اینکه شما را [با قرآن] هدایت کرد، بزرگ بدارید». این نشان میدهد وظیفه عبارتست از روزه گرفتن کامل تعداد روزهای مشخص و آنگاه #تکبیر و بزرگداشت خدا بر هدایتی که به واسطه قرآن به امت ارزانی شده است.از مطالب این فراز، مخاطب درمییابد که پس از پایان روزهداری و گذشت از دنیای کوچک و پَست در ماه رمضان و از سوی دیگر انس با رهنمودها و هدایتهای قرآنی، باید به بزرگی خدا اذعان کند و غیرخدا و دنیا را کوچک بشمارد. در حقیقت، مؤمنان باید اعلام کنند خدایی که برای رسیدن به مقصدهای الهی، آنها را هدایت نموده، بس بزرگ بوده و چه در هدایتهای گذشته و چه در ادامه راه، در رساندن و راهبری این امت به سوی آن مقاصد، توانمند و عاری از هر نوع صغارت و کوچکی است.پایان قسمت اول#برداشت_تدبریصفحه گفتگو با قرآن | قرآنگفت@ghorangoft_ir۱۶:۳۵