بله | کانال مطالعات ترکیه و قفقاز

۳ آذر

️آسیای مرکزی در جستجوی شرکای جدید؛ از بازی بزرگ تا نشست کاخ سفید

مهمت دمیرباش

«بازی بزرگ» قرن نوزدهم بین بریتانیا و روسیه بر سر کنترل قلب اوراسیا، امروز در قرن بیست و یکم با بازیگران جدیدی تکرار می‌شود. آسیای مرکزی با ۸۴ میلیون جمعیت، منابع غنی اورانیوم و گاز، و موقعیت استراتژیک ترانزیتی، پس از فروپاشی شوروی دوباره به کانون رقابت قدرت‌های جهانی تبدیل شده است. جنگ اوکراین نقطه عطفی بود که تمرکز و منابع مسکو را به جبهه غرب کشاند و خلأ قدرتی ایجاد کرد که چین و آمریکا برای پر کردن آن خیز برداشته‌اند.

در این میان، چین با طرح «یک کمربند یک جاده» (معرفی شده توسط شی جین‌پینگ در قزاقستان ۲۰۱۳)، خود را به عنوان بازیگر مسلط اقتصادی تثبیت کرده است. خط آهن جدید چین-قزاقستان-اروپا، بنادر اکتائو و ترکمن‌باشی را به شبکه ترانزیتی جهانی وصل کرده، اما همزمان وابستگی اقتصادی عمیقی به پکن ایجاد نموده است.

ترکیه که در دهه ۹۰ با تکیه بر «قدرت نرم» (مدارس، فرهنگ و روابط برادری سران) نفوذ بالایی داشت، در دهه اخیر این مزیت را از دست داده است. آنکارا که زمانی «کشور الگو» بود، اکنون به دلیل ضعف در دیپلماسی عمومی و اقتصادی، نقش محوری خود را باخته است.

اما تحول اصلی، ورود مستقیم واشنگتن به این بازی است. دونالد ترامپ در ۶ نوامبر ۲۰۲۵ میزبان رهبران پنج کشور آسیای مرکزی در کاخ سفید بود؛ دیداری که پس از نشست C5+1 بایدن در ۲۰۲۳، نشان از عزم آمریکا برای حضور جدی دارد. ترامپ با وعده لغو محدودیت‌های تجاری دوران شوروی و جذب سرمایه‌گذاران آمریکایی، به دنبال دسترسی به «مواد معدنی حیاتی» منطقه برای کاهش وابستگی به چین است. پیوستن قزاقستان به پیمان ابراهیم نیز نماد دیپلماتیک این چرخش استراتژیک بود.

در حالی که روسیه با سایه گذشته و چین با شبکه اقتصادی خود حضور دارند، آمریکا می‌کوشد توازن جدیدی برقرار کند. در این میان، کشورهای آسیای مرکزی هوشمندانه در پی تنوع‌بخشی به شرکای خود هستند تا دیگر بین دو ابرقدرت گیر نیفتند.
منبع: institude

کانال مطالعات ترکیه و قفقاز اندیشکده مرصاد @turkeycaucasus

۱۹:۰۲

۴ آذر

️ آیا باغچه‌لی، اردوغان را به سمت روند صلح سریع‌تر هل می‌دهد؟

ایلکر سزر

آنکارا این روزها با یک پرسش جذاب و حیاتی روبروست: آیا دولت باغچه‌لی، رهبر حزب حرکت ملی (MHP)، در حال فشار آوردن به رجب طیب اردوغان برای پیشبرد «روند صلح» با سرعتی فراتر از راحتی سیاسی رئیس‌جمهور است؟ باغچه‌لی به عنوان معمار سیاسی پروژه «ترکیه بدون ترور» شناخته می‌شود؛ پروژه‌ای که قرار است بار تروریسم چند دهه‌ای را از دوش ترکیه بردارد.

درخواست علنی باغچه‌لی برای یک روند صلح «سریع» و پیشنهاد حیرت‌انگیز او مبنی بر اینکه ممکن است شخصاً به دیدار عبدالله اوجالان (رهبر پ‌ک‌ک) در جزیره ایمرالی برود، بلندترین سیگنال‌ها مبنی بر این بود که رهبر ملی‌گرا خواهان شتاب گرفتن امور است. سخن گفتن از دیدار شخصی، هشداری خاموش به کمیسیون پارلمانی بود که اگر کند عمل کنند، او خود وارد میدان می‌شود. این پیامِ آمیخته با فوریت، اردوغان را که معمولاً از جهش‌های ناگهانی در این موضوعات پرهیز می‌کند، تحت فشار قرار داده است.

حمایت عمومی از روند صلح، علی‌رغم شادی در شهرهای جنوب شرقی ترکیه، همچنان پایین است. اگرچه این اکنون یک سیاست دولتی است، اما پایگاه محافظه‌کار رئیس‌جمهور هنوز با این روند که به صورت یک ابتکار «از بالا به پایین» (و نه یک خواست عمومی پرسروصدا) آغاز شده، فاصله دارد. واکنش حزب عدالت و توسعه (AKP) نیز نشان‌دهنده تنش‌های نوظهور بود. یک مقام ارشد حزب اعلام کرد که دولت به دیدار پارلمانی با اوجالان نگاه «مثبت» دارد؛ تأییدی محتاطانه برای گامی که تا همین اواخر غیرقابل تصور بود. یک روز بعد، کمیته پارلمانی (که تحت سلطه AKP است) تصمیم به دیدار با اوجالان گرفت.

اظهارات باغچه‌لی عملاً هزینه تأخیر را بالا برده و فضای مانور اردوغان را محدود کرده است. (درخواست علنی باغچه‌لی برای پخش تلویزیونی دادگاه اکرم امام‌اوغلو نیز نکته دیگری است که می‌تواند به همان اندازه اردوغان را آزرده باشد). همه این‌ها در حالی رخ می‌دهد که پیام اخیر اوجالان مبنی بر خلع سلاح پ‌ک‌ک و پذیرش «برادری چندقرنی ترک و کرد»، پس از سومین دیدار هیئت حزب «دم» (DEM) از جزیره صادر شد؛ جدی‌ترین فراخوان برای زمین گذاشتن سلاح از زمان شکست مذاکرات سال ۲۰۱۵.

این مسیر از اکتبر ۲۰۲۴ آغاز شد، زمانی که باغچه‌لی به طور غیرمنتظره‌ای خواستار گشایش سیاسی تازه شد. این فراخوان منجر به سلسله دیدارهایی در آنکارا و شمال عراق (از جمله با خانواده بارزانی) شد. تحولات نظامی دهه اخیر و انتقال درگیری‌ها به خارج از مرزهای ترکیه (سوریه و عراق)، محیط استراتژیک جدیدی ایجاد کرده که در آن مصالحه سیاسی عملی‌تر از گذشته به نظر می‌رسد.

یک گشایش تاریخی در حال وقوع است که می‌تواند دموکراسی و هویت ملی ترکیه را شکل دهد. با این حال، اگر باغچه‌لی به تشدید فشار ادامه دهد، اردوغان بر سر دوراهی قرار می‌گیرد: یا با این شتاب همراه شود، یا طبق روش همیشگی خود، روند را متوقف کرده و بر اساس زمان‌بندی خودش مجدداً تنظیم نماید.
منبع: turkiyetoday

کانال مطالعات ترکیه و قفقاز اندیشکده مرصاد @turkeycaucasus

۱۷:۳۶

۵ آذر

️ امنیتی که با سرمایه گذاری خریداری شد
نویسنده: ابوالفضل اجلی
سفر اردوغان به ابوظبی در ۱۴ فوریه ۲۰۲۲ نقطه عطفی در روابط ترکیه و امارات بود. آنکارا در میانه یک بحران مالی جدی، متعهد به بازتنظیم رابطه‌اش با خلیج فارس شد. یکی از دستاوردهای مهم این سفر، امضای توافق سوآپ ارزی به ارزش حدود ۴.۹ میلیارد دلار بین بانک مرکزی ترکیه و بانک مرکزی امارات بود. این توافق سه‌ساله با هدف تقویت نقدینگی لیر و تقویت ذخایر ارزی آنکارا به امضا رسید. به‌گفته تحلیل‌گران، این گام نه تنها نشانگر نزدیکی اقتصادی بلکه نشانه‌ای از اِعمال واقع‌گرایی دیپلماتیک بود؛ ترکیه، پس از دوره‌ای کنشگری مستقل‌تر، حالا به‌عنوان شریکی اقتصادی بیش‌تر «قابل مدیریت» دیده می‌شد...

ادامه مطلب:syaaq.com/35745

#امارات #ترکیه

کانال مطالعات ترکیه و قفقاز اندیشکده مرصاد @turkeycaucasus

۱۳:۲۷

۶ آذر

️ بازدید از امرالی تکمیل شد اما طوفان نخوابید؛ شکاف در ائتلاف اردوغان و باغچه‌لی

مروه کیلیچ

بازدید اعضای کمیسیون پارلمانی از جزیره امرالی (محل زندان عبدالله اوجالان) در چارچوب «روند گشایش» انجام شد، اما گسل‌های سیاسی در بلوک حاکمیت ترکیه بیش از پیش نمایان شده است. اختلاف نظر میان حزب عدالت و توسعه (AKP) که خواهان پیشروی محتاطانه و کنترل‌شده است و حزب حرکت ملی (MHP) که بر مواضع سخت‌گیرانه و خاص خود پافشاری می‌کند، آینده این روند را در هاله‌ای از ابهام فرو برده است.

در تاریخ ۲۴ نوامبر، هیئتی متشکل از حسین یایمان (معاون AKP)، گلستان کیلیچ کوچ‌ییغیت (نماینده حزب DEM) و فتحی ییلدیز (معاون MHP) با عبدالله اوجالان دیدار کردند. این دیدار ۲ ساعت و ۵۰ دقیقه به طول انجامید و تمام جزئیات آن ضبط شد. اگرچه بیانیه رسمی مجلس آن را در راستای «تحکیم برادری» و مثبت ارزیابی کرد، اما اثرات سیاسی آن در آنکارا بسیار متشنج گزارش می‌شود.

یکی از حاشیه‌های مهم این سفر، جنجال سازی توسط یایمان بود. در حالی که فتحی ییلدیز (MHP) با انتشار پیامی معنادار تلویحاً خبر از انجام سفر می‌داد، حسین یایمان (AKP) در مصاحبه‌ای تلویزیونی انجام آن را تکذیب کرد و گفت «هنوز انجام نشده»؛ اما ساعاتی بعد مجلس رسماً خبر بازدید را تأیید نمود. شنیده‌ها حاکی از آن است که یایمان تمایلی به رفتن نداشت و با فشار رهبری حزب تن به این کار داد که نشان‌دهنده سردرگمی و فشار سیاسی بر روی اعضای حزب حاکم است.

حزب عدالت و توسعه (AKP) نگران است که این روند باعث ریزش شدید آرا شود و صداهای متناقضی از داخل حزب شنیده می‌شود. در مقابل، دولت باغچه‌لی (رهبر MHP) موضعی قاطع دارد و به یارانش دستور داده که «محرمانگی باید حفظ شود و نباید روند لوث شود». تحلیلگران معتقدند این یک «ائتلاف اجباری» است؛ هر دو حزب می‌دانند که به تنهایی شانسی برای پیروزی در انتخابات ندارند و همین اجبار، مدیریت بحران را دشوارتر کرده است.

نکته بحث‌برانگیز دیگر این است که صورت‌جلسات و اسناد این دیدار به عنوان «اسرار دولتی» تا ۱۰ سال محرمانه باقی خواهد ماند. در این مورد نیز شکاف عمیقی وجود دارد: MHP خواهان اختفای کامل است، حزب کُردی DEM خواستار شفافیت و انتشار جزئیات است، و AKP در این میان دچار تردید است. نشست کمیسیون برای بررسی نتایج این دیدار نیز فعلاً به تعویق افتاده است.
منبع: cumhuriyet

کانال مطالعات ترکیه و قفقاز اندیشکده مرصاد @turkeycaucasus

۱۵:۰۵

مطالعات ترکیه و قفقاز

️ بازدید از امرالی تکمیل شد اما طوفان نخوابید؛ شکاف در ائتلاف اردوغان و باغچه‌لی

مروه کیلیچ

کانال مطالعات ترکیه و قفقاز اندیشکده مرصاد @turkeycaucasus

️ شکاف بزرگ در ترکیه: اشتیاق برای صلح، تنفر از امرالی

نظرسنجی جدید مؤسسه «AREA Research» تضاد عجیبی را در قلب افکار عمومی ترکیه آشکار کرده است. در حالی که اکثریت قاطع مردم از ابتکارات با هدف پایان دادن دائمی به تروریسم حمایت می‌کنند، همان مردم به شدت با بازدید اخیر هیئت پارلمانی از جزیره امرالی (محل حبس عبدالله اوجالان) مخالف هستند. این یافته‌ها تصویری از سردرگمی رأی‌دهندگان در میان گفتمان‌های حساس سیاسی نوامبر ۲۰۲۵ ارائه می‌دهد.

طبق این نظرسنجی سراسری، ۶۰.۲ درصد از رأی‌دهندگان از طرح «ترکیه بدون ترور» حمایت می‌کنند که نشان‌دهنده تمایل گسترده برای ثبات بلندمدت است. اما بخش بزرگ‌تری از جامعه (۶۵.۷ درصد) با تصمیم هیئت پارلمانی (متشکل از نمایندگان احزاب عدالت و توسعه، حرکت ملی و دَم) برای سفر به امرالی و شنیدن سخنان اوجالان مخالف‌اند. این تضاد نشان می‌دهد که اگرچه مردم خواهان پیشرفت به سوی صلح هستند، اما نسبت به کانال‌های سیاسی استفاده شده برای آن احساس ناامنی می‌کنند.

مخالفت با بازدید از امرالی فراتر از مرزهای حزبی است. کسانی که خود را «آتاتورکیست»، «ملی‌گرا» یا «محافظه‌کار» می‌دانند، مقاومت شدیدی نشان داده‌اند و نرخ نارضایتی در میان آن‌ها از ۷۰ درصد فراتر رفته است. در همین حال، واکنش به اظهارات رهبران نیز منفی بوده است؛ جمله دولت باغچه‌لی که گفت «اگر لازم باشد من به امرالی می‌روم»، با واکنش منفی ۶۳.۲ درصدی مواجه شد.

در صحنه رقابت‌های حزبی نیز وضعیت شانه‌به‌شانه است. پیش از تخصیص آرای خاکستری، حزب جمهوری‌خواه خلق (CHP) با ۲۴.۸ درصد و حزب عدالت و توسعه (AKP) با ۲۳.۶ درصد در صدر هستند. نکته کلیدی، جمعیت ۲۳ درصدی «رأی‌دهندگان بلاتکلیف» است؛ رقمی غیرعادی که می‌تواند چشم‌انداز انتخاباتی را تغییر دهد. پس از توزیع آرای بلاتکلیف، دو حزب اصلی برای دومین ماه متوالی تقریباً برابر هستند که نشان‌دهنده فضای سیاسی به‌شدت رقابتی و سیال است.
منبع: PA Turkey

کانال مطالعات ترکیه و قفقاز اندیشکده مرصاد @turkeycaucasus

۱۷:۲۷

۷ آذر

️ بازتعریف «مردانگی» در ارمنستان؛ خداحافظی نسل جدید با کلیشه‌های خشن

گایانه آسریان

سیمای مرد ارمنی در حال پوست‌اندازی است. نسل جدید به تدریج در حال درهم‌شکستن کلیشه‌ای قدیمی است که «مرد واقعی» را موجودی خشن، سرسخت و بی‌تفاوت تعریف می‌کرد. برخلاف گذشته که دیدن مردی در حال انجام کارهای خانه یا همدلی با همسرش پدیده‌ای نادر بود، اکنون الگوی جدیدی در جامعه ارمنستان در حال ظهور است: مردی که نه بر خانواده، بلکه «با خانواده» زندگی می‌کند؛ دوست می‌دارد، حمایت می‌کند و شریک برابر است.

داستان زندگی «اگینه» نمادی از تقابل سنت و مدرنیته است. او که در خانه‌ای با چهار مرد سلطه‌گر (پدربزرگ، پدر، عمو و برادر) بزرگ شده و عملاً نقش «خدمتکار» را ایفا می‌کرد، برای فرار از این تحقیر به خارج رفت. او اکنون با همسری ارمنی ازدواج کرده که برخلاف مردان خانواده پدری‌اش، نگاهی برابر دارد. اگینه می‌گوید: «پدر و برادرم هنوز هم با نگاهی تحقیرآمیز به شوهر من می‌نگرند و کمک او در خانه را نشانه ضعف یا "زن‌ذلیلی" می‌دانند، اما ما فارغ از این نقش‌های جنسیتی پوسیده، زندگی را با هم مدیریت می‌کنیم.»

در سوی دیگر، «دیوید» ایستاده است؛ مردی که کودکی‌اش با تماشای خشونت پدر علیه مادر گذشته است. او با درس گرفتن از تلخی‌های گذشته، تصمیم گرفت چرخه خشونت را قطع کند و جدا از والدینش زندگی کند. دیوید می‌گوید: «همسرم صبح زود با اتوبوس سر کار می‌رود؛ من که در خانه کار می‌کنم، وظیفه خود می‌دانم که آشپزی و نظافت کنم. این کار را هم با عشق انجام می‌دهم و هم آن را وظیفه مشترک می‌دانم، نه لطفی به همسر.»

پژوهش‌های اخیر نیز این تغییر نگرش را تایید می‌کنند. اکثریت جامعه ارمنستان اکنون «مردسالاری افراطی» و خشونت خانگی را رد می‌کنند. با این حال، مسیر تغییر هنوز هموار نیست؛ آمارها نشان می‌دهد که هنوز حدود ۱۵ درصد از مردان معتقدند که «گاهی کتک زدن همسر» تحت شرایطی قابل قبول است، در حالی که بیش از ۹۲ درصد زنان چنین رفتاری را مطلقاً غیرقابل قبول می‌دانند.

کارشناسان معتقدند خانواده کانون اصلی شکل‌گیری یا تغییر این کلیشه‌هاست. برای تسریع این تحول فرهنگی، ابتکارات آموزشی جدیدی مانند برنامه «TeensLive» و حتی ربات تلگرامی هوش مصنوعی به نام «باروژان» راه‌اندازی شده‌اند تا به مدارس و خانواده‌ها کمک کنند مفاهیم مثبت و سالم‌تری از مردانگی را به نسل آینده منتقل کنند.
منبع: JAMnews

کانال مطالعات ترکیه و قفقاز اندیشکده مرصاد @turkeycaucasus

۶:۵۲

️ آیا سوخو-۲۲های آذربایجان راهی اوکراین شده اند؟ ارزیابی ادعاهای دیلی اکسپرس

نشریه بریتانیایی «دیلی اکسپرس» در گزارشی جنجالی مدعی شد که جمهوری آذربایجان، برخلاف سیاست رسمی بی‌طرفی، به طور مخفیانه جنگنده‌های سوخو-۲۲ و گاز طبیعی به اوکراین می‌فرستد. این نشریه مدعی است الهام علی‌اف این اقدام را برای «انتقام» از ولادیمیر پوتین (به دلیل حادثه سرنگونی هواپیمای مسافربری آذربایجان توسط روسیه و امتناع اولیه مسکو از پذیرش مسئولیت) انجام می‌دهد. بر اساس این ادعا، باکو در تلاش است نفوذ روسیه در قفقاز جنوبی را کاهش داده و همزمان روابط خود با ترکیه را تعمیق بخشد.

طبق گزارش دیلی اکسپرس، بمب‌افکن‌های سوخو-۲۲ تحت پوشش «کمک‌های بشردوستانه» و از طریق یک زنجیره لجستیکی پیچیده شامل ترکیه، سودان و آلمان به اوکراین منتقل می‌شوند. همچنین ادعا شده که آذربایجان صادرات گاز به اوکراین را از طریق خط لوله ترانس-بالکان (که قبلاً تحت کنترل روسیه بود) آغاز کرده است. این نشریه همچنین مدعی است انبارهای باکو پر از تسلیحات ساخت شوروی مانند تانک، توپخانه و سیستم‌های موشکی «توچکا-یو» است که می‌تواند تغییردهنده بازی باشد.

اما این ادعاها چقدر واقع‌بینانه است؟ رسانه‌های نزدیک به دولت آذربایجان مانند «کالیبر» و «مینوال» این گزارش را «خیالات واهی» و تلاش برای کشاندن باکو به درگیری خواندند. تحلیلگران نظامی اشاره می‌کنند که آذربایجان جنگنده‌های قدیمی سوخو-۲۲ (فایتر) را از اوایل دهه ۲۰۰۰ بازنشسته کرده و نیروی هوایی این کشور اکنون متکی به میگ-۲۹، سوخو-۲۵ و جت‌های جدید جی‌اف-۱۷ است. از نظر فنی، پنهان کردن انتقال اسکادرانی از هواپیماهای جنگی، آن هم در منطقه‌ای که اطلاعات روسیه دائماً آن را رصد می‌کند، غیرممکن است.

مسیر ادعایی (سودان و آلمان) نیز با تردیدهای جدی روبروست. عبور محموله نظامی سنگین از آلمان (عضو اتحادیه اروپا) بدون اعلام رسمی و تحت عنوان کمک بشردوستانه، با قوانین سخت‌گیرانه گمرکی اروپا همخوانی ندارد. علاوه بر این، سودان از سال ۲۰۲۳ درگیر جنگ داخلی است و استفاده از آن به عنوان هاب ترانزیت امن برای چنین تجهیزات حساسی، غیرمنطقی به نظر می‌رسد. هرچند در سال ۲۰۲۲ اسنادی مبنی بر انتقال محدود بمب‌های هدایت لیزری QFAB-250 از طریق سودان منتشر شد، اما تعمیم آن به جت‌های جنگنده اغراق‌آمیز است.

درباره مسئله گاز، صادرات آذربایجان به اوکراین از طریق خط لوله ترانس-بالکان صحت دارد، اما این یک «تجارت مخفی» نیست؛ بلکه بر اساس توافق‌نامه‌های رسمی انرژی انجام می‌شود و باکو همواره آن را تأیید کرده است.

دیلی اکسپرس این سناریو را بر پایه تنش‌های اخیر باکو-مسکو بنا کرده است. اگرچه سرنگونی هواپیمای آذربایجانی توسط پدافند هوایی روسیه باعث خشم باکو شد، اما در اجلاس اکتبر در شهر دوشنبه، پوتین رسماً عذرخواهی کرد و آن را «تصادفی» خواند. پس از این دیدار، تنش‌های دیپلماتیک کاهش یافته و دو طرف در مسیر عادی‌سازی روابط قرار گرفته‌اند؛ موضوعی که فرضیه «انتقام‌گیری تمام‌عیار» علی‌اف را تضعیف می‌کند.
منبع: JAMnews

کانال مطالعات ترکیه و قفقاز اندیشکده مرصاد @turkeycaucasus

۱۴:۵۴

دلایل اولین سفر خارجی پاپ به ترکیه و لبنان از منظر نیویورک‌تایمز

پاپ لئو چهاردهم، کمتر از هفت ماه پس از آغاز پاپی خود و به‌عنوان نخستین پاپ اهل ایالات متحده، در روز شکرگزاری راهی نخستین سفر خارجی‌اش می‌شود؛ سفری شش‌روزه به ترکیه و لبنان.همواره انتخاب نخستین مقصد خارجی پاپ به‌مثابه نشانه‌ای از جهت‌گیری‌های کلان و اولویت‌های راهبردی او در عرصه جهانی مورد توجه قرار می‌گیرد. بسیاری انتظار داشتند پاپ جدید به ایالات متحده، زادگاهش؛ پرو، جایی که دو دهه در آن خدمت کرده و تابعیتش را گرفته؛ یا الجزایر، زادگاه سنت آگوستین، سفر کند.اما انتخاب او منطقه‌ای است درگیر جنگ‌ها و شکاف‌های عمیق مذهبی؛ منطقه‌ای که سفر به آن یکی از نخستین آزمون‌های جدی دیپلماسی و ژئوپلیتیک دوران او محسوب می‌شود. او در این سفر با رهبران مذهبی درون و بیرون کلیسا، و همچنین با رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، و ژوزف عون، رئیس‌جمهور لبنان دیدار خواهد کرد. همچنین با حضور در بیمارستان‌ها و برگزاری آیین عشای ربانی در استانبول و بندر بیروت — که در انفجار ۲۰۲۰ آسیب جدی دید — پیام همبستگی و امید را به مؤمنان منتقل خواهد کرد.

از نظر تاریخی نیز این انتخاب پرمعناست؛ چرا که این منطقه زادگاه و کانون نخستین گسترش مسیحیت بوده است. استانبول — قسطنطنیه سابق — بیش از هزار سال پایتخت امپراتوری‌های روم و بیزانس و مرکز یکی از مهم‌ترین شکاف‌های دیرینه میان کاتولیک‌ها و ارتدوکس‌ها بوده است. سفر پاپ به این شهر نمادی از تمایل او برای احیای گفت‌وگو و ایجاد پل میان سنت‌های گوناگون مسیحی است.فیونا مک‌کالوم گینی، پژوهشگر مسیحیت خاورمیانه، می‌گوید: «این منطقه صرفاً گذشته مسیحیت نیست؛ اکنون آن است، و بسیاری امیدوارند آینده آن نیز باشد.»در سطحی وسیع‌تر، این سفر حامل تأکید دوباره پاپ بر پیام صلح است؛ پیامی که از نخستین سخنرانی عمومی‌اش در ماه مه بر آن پافشاری داشت. با توجه به شکننده‌بودن آتش‌بس در غزه و تنش‌های اخیر در مرزهای لبنان، تحلیلگران معتقدند سخنان او با دقتی ویژه در جهان اسلام و اسرائیل دنبال خواهد شد.

چرا ترکیه؟ تا حد زیادی، ترکیه انتخابی پیش‌بینی‌پذیر بود. هرچند شمار کاتولیک‌ها در این کشور اندک است، اما پاپ فرانسیس قصد داشت پیش از بیماری‌اش به ترکیه سفر کند تا ۱۷۰۰مین سالگرد شورای جهانی اول نیکیه را گرامی دارد؛ شورایی که در سال ۳۲۵ میلادی در نیکیه باستان — ایزنیق امروزی — برگزار شد و اعتقادنامه‌ای را تدوین کرد که هنوز هم اغلب مسیحیان جهان هر یکشنبه آن را تلاوت می‌کنند.دیوید مکسول، استاد الهیات نظام‌مند، این اعتقادنامه را «فراگیرترین بیانیه ایمانی در سراسر مسیحیت، خارج از کتاب مقدس» توصیف می‌کند.گرامیداشت این رویداد، برای پاپ لئو، راهی برای تأکید بر نزدیکی بیشتر میان شاخه‌های مختلف مسیحیت است. او در نامه رسولی روز یکشنبه نوشت که این شورا «مدلی از وحدت حقیقی در دل تنوع مشروع» ارائه می‌دهد.شکاف میان کاتولیک‌ها و ارتدوکس‌ها حدود یک هزار سال پیش آغاز شد و تلاش‌های واتیکان برای ترمیم آن تنها از دهه ۱۹۶۰ شدت گرفت.کیمبرلی بلچر، استاد دانشگاه نوتردام، می‌گوید: «به اعتقادنامه نیکیه به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عناصر وحدت‌بخش مسیحیت نگاه می‌کنیم.»با توجه به اکثریت مسلمان ترکیه، سفر پاپ بُعد دیگری نیز دارد: گشودن مسیر جدیدی برای گفت‌وگو با جهان اسلام. دیدار با اردوغان همچنین فرصتی برای مدیریت پیامدهای تصمیم بحث‌برانگیز او درباره تبدیل مجدد ایاصوفیه به مسجد است.

چرا لبنان؟ پاپ فرانسیس بارها از تمایل خود برای سفر به لبنان سخن گفته بود، اما این سفر هرگز عملی نشد. پاپ لئو چهاردهم اکنون نخستین پاپی است که پس از سفر پاپ بندیکت شانزدهم در سال ۲۰۱۲ — در بحبوحه جنگ داخلی سوریه — وارد لبنان می‌شود.انتخاب لبنان نشان‌دهنده حمایت مستقیم از جامعه مارونی‌هاست؛ بزرگ‌ترین جامعه کاتولیک خاورمیانه که طی دهه‌های اخیر به‌دلیل مهاجرت گسترده کاهش یافته است. بازدید از بندر بیروت نیز پیام همراهی با ملتی است که هنوز از پیامدهای فاجعه انفجار ۲۰۲۰ رنج می‌برد.مقامات محلی معتقدند پاپ در دیدار با رهبران سیاسی — از جمله ژوزف عون، رئیس‌جمهور مارونی؛ نواف سلام، نخست‌وزیر سنی؛ و نبیه بری، رئیس مجلس و چهره شاخص جامعه شیعه — از طرح پیام‌های سیاسی صریح، مانند درخواست برای خلع سلاح حزب‌الله، خودداری خواهد کرد.با این حال، حضور او — درست یک سال پس از پایان جنگ ۲۰۲۴ میان لبنان و اسرائیل — حامل پیامی ضمنی برای حفظ ثبات، کنترل تنش‌ها و تقویت آتش‌بس شکننده است.
@dolatedin

کانال مطالعات ترکیه و قفقاز اندیشکده مرصاد @turkeycaucasus

۱۶:۴۹

۱۰ آذر

️ رسانه‌های آمریکا: آیا مادورو به ترکیه پناهده میشود؟

مصطفی اردمول

رسانه‌های بزرگ آمریکایی از جمله واشنگتن‌پست و پولیتیکو، بار دیگر ادعای جنجالی احتمال پناهندگی نیکلاس مادورو، رئیس‌جمهور ونزوئلا در ترکیه را مطرح کرده‌اند. با تشدید فشارهای واشنگتن و عملیات «نیزه جنوبی» دولت ترامپ، این گمانه‌زنی قوت گرفته که اردوغان به عنوان یک متحد نزدیک، ممکن است با تضمین عدم استرداد، به مادورو پناه دهد.

طبق گزارش نیویورک‌تایمز، مادورو از طریق کانال‌های غیررسمی پیشنهاداتی برای کاهش تنش ارائه داده است؛ از جمله اعطای امتیازات نفتی به شرکت‌های آمریکایی و کاهش روابط با چین و ایران. حتی گفته می‌شود طرحی برای کناره‌گیری او ظرف ۲ تا ۳ سال آینده به کاخ سفید پیشنهاد شده که دونالد ترامپ آن را به دلیل طولانی بودن رد کرده است.

اما چرا ترکیه محتمل‌ترین گزینه است؟ ۱. روابط شخصی: دوستی نزدیک با اردوغان و دیدگاه مشترک ضدامپریالیستی. ۲. قرابت فرهنگی: علاقه مشهور مادورو به فرهنگ و سریال‌های ترکی (مانند قیام ارطغرل). ۳. اقتصاد: سابقه تجارت ۹۰۰ میلیون دلاری طلا در اوج تحریم‌ها. ۴. سوابق پیشین: سابقه آنکارا در تسهیل امور برای بازیگران تحت تحریم (مانند پرونده رضا ضراب).

گزینه‌های دیگر چطور؟ کوبا به دلیل نزدیکی جغرافیایی به آمریکا و آسیب‌پذیری در برابر محاصره، پناهگاه امنی نیست. روسیه نیز با توجه به غیرقابل پیش‌بینی بودن روابط پوتین و ترامپ، ریسک بالایی دارد و مادورو را تحت کنترل مستقیم کرملین قرار می‌دهد.

با این حال تحلیلگران معتقدند این اخبار ممکن است بخشی از «جنگ روانی» آمریکا برای تضعیف روحیه دولت کاراکاس و القای تصویر «رهبر در حال فرار» باشد. آینده مادورو اکنون در گرو دینامیک‌های داخلی ونزوئلا و فشارهای فزاینده خارجی است.
منبع: PA Turkey

کانال مطالعات ترکیه و قفقاز اندیشکده مرصاد @turkeycaucasus

۱۴:۴۰

️ نماینده ویژه آمریکا: مدرسه علوم مسیحی «هالکی» ترکیه، در سپتامبر ۲۰۲۶ بازگشایی می‌شود

آتیلا یشیل‌آدا

تام باراک، نماینده ویژه و سفیر پیشین آمریکا در آنکارا، پس از دیدار با پاتریارک بارتولومئو (رهبر مسیحیان ارتدوکس جهان) در استانبول، خبری مهم را اعلام کرد: تعیین سپتامبر ۲۰۲۶ به عنوان تاریخ هدف برای بازگشایی مدرسه جنجالی «هالکی» (هیبلی‌ادا). باراک تأکید کرد که این موضوع برای هر دو رئیس‌جمهور، ترامپ و اردوغان، از اهمیت بالایی برخوردار است.

این مدرسه که بیش از ۵۰ سال تعطیل بوده، اکنون به نقطه کانونی دیپلماسی تبدیل شده است. موضوع بازگشایی در دیدار سپتامبر گذشته میان اردوغان و ترامپ در کاخ سفید مطرح شد و اردوغان پیش‌تر اعلام کرده بود: «هر آنچه در خصوص مدرسه هالکی بر عهده ما باشد، آماده انجام آن هستیم.»

اهمیت هالکی فراتر از یک مرکز آموزشی ساده است؛ اینجا قلب تربیت کادر رهبری برای «پاتریارک‌نشین اکومنیکال» محسوب می‌شود. تعطیلی طولانی‌مدت آن، کلیسا را با بحران جانشینی و کمبود روحانی مواجه کرده است. بازگشایی این مرکز برای تضمین بقای نه نهاد رهبری ارتدوکس در استانبول حیاتی است.

از منظر ژئوپلیتیک، این اقدام گامی بزرگ در روابط ترکیه و یونان و مسئله حقوق اقلیت‌هاست. اگرچه آنکارا اغلب این موضوع را به رفتار متقابل یونان با اقلیت مسلمان در «تراکیه غربی» گره می‌زد، اما فشار آمریکا و اتحادیه اروپا آن را به معیاری برای آزادی مذهبی تبدیل کرده است. طبق طرح پیشنهادی، این مرکز که در سال ۱۹۷۱ بسته شد، احتمالاً در قالب «مدرسه فنی‌حرفه‌ای الهیات» بازگشایی می‌شود که مدیریت داخلی آن با کلیسا، اما نظارت عالی آن با وزارت آموزش ملی ترکیه خواهد بود.
منبع: PA Turkey

کانال مطالعات ترکیه و قفقاز اندیشکده مرصاد @turkeycaucasus

۱۶:۵۳

️ سیگنال داووداوغلو برای ائتلاف جدید؛ اتحاد چهار حزب محافظه‌کار

احمد داووداوغلو، رهبر حزب آینده، با اشاره به احتمال ادغام احزاب «سعادت»، «دوا»، «آینده» و «رفاه نو»، اعلام کرد: «امیدوارم پیش از ورود به فضای انتخاباتی، این اتحاد را نهایی کنیم.» مدتی است در محافل سیاسی آنکارا صحبت از ادغام این چهار حزب محافظه‌کار زیر یک سقف مشترک مطرح است، هرچند برخی چهره‌ها هنوز نسبت به آن محتاط هستند.

داووداوغلو در گفتگو با شبکه Ekol TV استدلال کرد که از سال ۱۹۵۰، تحولات بزرگ اجتماعی در ترکیه همواره با تأیید و همراهی «بدنه اصلی محافظه‌کار» رخ داده است (از عدنان مندرس و دمیرل تا اوزال، اربکان و اردوغان). اما به گفته او، اکنون به دلیل بحران اقتصادی، بی‌اعتمادی به قانون و ناامیدی جوانان، در این جریان سیاسی «انسداد» ایجاد شده است.

او با انتقاد از وضعیت فعلی گفت: «سرنوشت ترکیه به یک نفر گره خورده است. در داخل حزب عدالت و توسعه (AKP) بحث بر سر این است که بعد از اردوغان چه کسی رهبر می‌شود، اما مشکل ترکیه جانشینی نیست؛ ما به اصلاحات بسیار بزرگ‌تری نیاز داریم.» او تأکید کرد که در بدنه اجتماعی نیز نگرانی و ابهام درباره دوران پس از اردوغان موج می‌زند.

نخست‌وزیر سابق ترکیه در پایان درباره مذاکرات ادغام گفت: «اگر انسدادی وجود دارد، باید آلترناتیوی قوی بسازیم. امروز روز سهم‌خواهی و مقام‌طلبی نیست؛ وقت اتحاد است. این چهار حزب می‌توانند یکی شوند. من هر کاری از دستم بربیاید انجام خواهم داد و امیدوارم قبل از شروع فصل انتخابات، این ادغام صورت گیرد.»
منبع: t24

کانال مطالعات ترکیه و قفقاز اندیشکده مرصاد @turkeycaucasus

۱۹:۴۰

۱۱ آذر

️ دستگیری ها در جمهوری آذربایجان؛ هشدار کارشناسان درباره طرح دولت برای درهم کوبیدن اپوزیسیون

مأموران سرویس امنیت دولتی آذربایجان در اقدامی ناگهانی با یورش به منزل علی کریملی، رهبر حزب جبهه خلق (APFP) در باکو، او را بازداشت کردند. کریملی بر اساس ماده ۲۷۸.۱ قانون کیفری (تلاش برای تصاحب قدرت با زور) متهم شده است. همزمان، معاون او «محمد ابراهیم» و چندین عضو دیگر حزب نیز بازداشت و بازجویی شده‌اند.

رسانه‌های نزدیک به دولت، این بازداشت‌ها را به پرونده «رامیز مهدی‌اف» (رئیس سابق نهاد ریاست‌جمهوری که خود به اتهام کودتا در بازداشت خانگی است) مرتبط می‌دانند. رویترز گزارش داده که کریملی متهم به دریافت حمایت مالی از مهدی‌اف است. مأموران مدعی‌اند نامه‌ای از مهدی‌اف خطاب به رهبران روسیه را در کشوی میز کریملی پیدا کرده‌اند؛ ادعایی که حزب جبهه خلق آن را جاسازی مدارک ساختگی و فاقد مبنای حقوقی می‌داند.

تحلیلگران معتقدند دولت باکو با دست‌آویز قرار دادن «پرونده مهدی‌اف» و هراس‌افکنی درباره نفوذ روسیه پس از جنگ اوکراین، در حال اجرای سناریویی برای حذف کامل اپوزیسیون داخلی است. هدف واقعی نه پیشگیری از کودتا، بلکه خاموش کردن آخرین صداهای مستقل در کشور است. حتی رسانه‌های دولتی مانند APA علناً نوشته‌اند که در ارتباط با این پرونده، حزب جبهه خلق ممکن است «کاملاً خنثی» شود.

علی کریملی دو دهه است که تحت شدیدترین فشارها قرار دارد؛ از ممنوع‌الخروجی ۱۵ ساله (از سال ۲۰۰۶) و ضرب‌وشتم در بازداشتگاه‌ها تا محاصره اطلاعاتی و قطع کامل اینترنت در سال ۲۰۲۰. اکنون بازداشت او به معنای گذار سیستم سیاسی جمهوری آذربایجان به فازی جدید از «اقتدارگرایی سخت» و حذف هرگونه رقابت سیاسی، حتی به شکل صوری آن است.

این وقایع نشان‌دهنده فلج کامل فضای سیاسی و تثبیت «حاکمیت تک‌نفره» الهام علی‌اف است. در غیاب پارلمان مستقل و رسانه‌های آزاد، حذف چهره‌هایی مانند کریملی به معنای پایان سیستم چندحزبی و سوق دادن جامعه به سمت انفعال سیاسی عمیق‌تر خواهد بود.
منبع: JAMnews

کانال مطالعات ترکیه و قفقاز اندیشکده مرصاد @turkeycaucasus

۱۶:۰۳

️ از هشدار اوجالان درباره «دینامیک کودتا» تا واکنش تند باغچه‌لی؛ جزئیات دیدار تاریخی امرالی و پس‌لرزه‌های آن

گلستان کیلیچ کوچ‌ییغیت، نماینده حزب «دم پارتی»، جزئیات تازه‌ای از بازدید هیئت پارلمانی از زندان امرالی فاش کرد که آن را آستانه‌ای حساس در روند «ترکیه بدون ترور» می‌نامد. عبدالله اوجالان که با روحیه‌ای بالا در جلسه حاضر شده بود، ضمن ابراز ناامیدی از غیبت حزب جمهوری‌خواه خلق (CHP)، هشداری جدی داد: بازیگران سیاسی محکوم به موفقیت هستند و «اگر در این روند شکست بخوریم، دینامیک‌های کودتا وارد عمل خواهد شد.» اوجالان با تأکید بر اینکه مسئله کُرد نیازمند راه‌حل سیاسی است، درباره سوریه نیز پیشنهاد داد ساختاری دوگانه (ادغام نظامی در ارتش و امنیت داخلی زیر نظر وزارت کشور) ایجاد شود و تصریح کرد: «اگر شرایط اجازه دهد، آن‌ها SDF] به حرف من گوش خواهند داد.»

[PA Turkey

اما این هشدار کلی اوجالان، توسط شامیل طیار (نماینده سابق AKP) ابعاد جنجالی‌تری یافت. طیار در گفتگو با TV100 مدعی شد که منظور اوجالان از «مکانیسم کودتا» بسیار مشخص بوده است. به ادعای طیار، اوجالان گفته است: «من برای اقدام آقای دولت باغچه‌لی] اهمیت قائلم، اما اگر این روند موفق نشود، در داخل حزب حرکت ملی (MHP) علیه خودِ باغچه‌لی کودتا خواهد شد.» طیار همچنین از «دم پارتی» انتقاد کرد که برخلاف ائتلاف حاکم که با ظرافت و رازداری پیش می‌رود، جزئیات محرمانه را به رسانه‌های پ‌ک‌ک لو داده و به مانعی برای روند تبدیل شده است.

[cumhuriyet

واکنش دولت باغچه‌لی، رهبر MHP، به این ادعاها آمیخته با تمسخر و قاطعیت بود. او در مصاحبه با روزنامه «تورک‌گون» تأکید کرد که «دوران سیاست در سایه سلاح به پایان رسیده» و کشتی‌ها برای صلح سوزانده شده‌اند. باغچه‌لی ادعای کودتا علیه خودش در داخل حزب را «حرف‌های پوچ و بی‌پایه» (Fasa Fiso) خواند و با خنده گفت: «چطور ممکن است از دل جنبش ملی‌گرا و دموکراسی‌خواه ما کودتاچی بیرون بیاید؟ این افتراها ما را از راه خود برنمی‌گرداند.»

با این حال، خشم باغچه‌لی متوجه جای دیگری بود. او نسبت به تصاویر منتشر شده از حضور سربازان با یونیفرم خارجی و سلاح‌های سنگین در سفر مسعود بارزانی به شرناق واکنش تندی نشان داد و آن را «نقض حاکمیت ترکیه و یک رسوایی محض» خواند. او همچنین به اظهارات «بسه خوزات» (از سران پ‌ک‌ک) که گفته بود «ما جرمی نکردیم که عفو بخواهیم» تاخت و گفت: «کسی وعده عفو نداده، اما انکار جنایات، خدمت به نقشه‌های امپریالیستی برای سد کردن راه "ترکیه بدون ترور" است.»

birgun
منبع: PA Turkey / Cumhuriyet / BirGün

کانال مطالعات ترکیه و قفقاز اندیشکده مرصاد @turkeycaucasus

۱۷:۳۸

۱۲ آذر

️ نظم نوین جهانی و دیکتاتوری سرمایه؛ ترکیه نباید یک «کشور حائل» باقی بماند

کمال قلیچ‌داراوغلو

گزارش «ثروت جهانی ۲۰۲۵» بانک UBS حقیقتی تلخ را آشکار می‌کند: نظم نوین جهانی نه بر پایه همکاری برابر، بلکه تحت قیمومیت «سرمایه جهانی» و شبیه به یک سیستم طبقاتی جدید در حال شکل‌گیری است. در حالی که مجموع ثروت عمومی دولت‌ها تنها ۴۵ تا ۵۰ تریلیون دلار است، ثروت فردی نخبگان به ۵۰۰ تریلیون دلار رسیده است. این شکاف نجومی، قدرت دولت‌ها را تضعیف کرده و فرآیندهای تصمیم‌گیری ملی را تحت نفوذ بازیگران فراملی قرار داده است.

سرمایه جهانی امروز تنها بر پول حکم نمی‌راند؛ بلکه قدرتی است که می‌تواند کشورها را وارد جنگ کند، سیاست را هدایت نماید و اقتصاد مخالفانش را ورشکست کند. این نیرو خواهان جوامعی دیجیتالی و تحت نظارت است تا هر حرکت شهروندان را رصد و با الگوریتم‌ها کنترل کند. دوران «رقابت میان دولت‌ها» پایان یافته و عصر «رقابت میان شبکه‌ها» و «سلطه مالی» آغاز شده است؛ جایی که حتی مالکیت خصوصی شما نیز با سیستم‌های مالی و دیجیتال کنترل می‌شود.

در این میان، نباید فریب ظاهر متحد آمریکا و انگلیس را خورد. مبارزه‌ای پنهان برای نفوذ ژئوپلیتیک میان آن‌ها در جریان است. انگلیس که حاکمیت اقیانوس‌ها را به آمریکا باخته، اکنون با بلوک «کشورهای مشترک‌المنافع» مسیر متفاوتی را در پیش گرفته است. در این شطرنج جهانی، خاورمیانه مهم‌ترین جغرافیای هدف و ترکیه کلیدی‌ترین بازیگر آن است.

ترکیه برای اینکه در حد یک «کشور حائل» باقی نماند، مجبور است بلوک‌های همبستگی چندمرکزی در خاورمیانه، جهان ترک، قفقاز و مدیترانه ایجاد کند. گام حیاتی، تأسیس «سازمان صلح و همکاری خاورمیانه» (OBİT) با رهبری آنکاراست. سنت هزار ساله دولت ترکیه سپر محافظی است، اما اگر تدابیر لازم (مانند تأسیس «سازمان برنامه‌ریزی استراتژیک» و مدل اقتصادی مبتنی بر تولید و فناوری) اتخاذ نشود، مکانیسم دولت نیز توسط اشتهای سیری‌ناپذیر سرمایه جهانی بلعیده خواهد شد.

دوستان من، خوابمان سنگین است و دشمن قدرتمند. به قول لئونارد کوهن: «تاس‌ها دستکاری شده‌اند.» اگر ترکیه نتواند نقش رهبر و جهت‌دهنده را در منطقه ایفا کند، در نظم جدید جایی نخواهد داشت.
منبع: t24

کانال مطالعات ترکیه و قفقاز اندیشکده مرصاد @turkeycaucasus

۱۵:۳۰

۱۳ آذر

️ دکترین نئوعثمانی و رویارویی اجتناب‌ناپذیر در شامات؛ ترکیه در دو راهی ناتو و ایران

بهرام کلویری

آنارشی خشن حاکم بر خاورمیانه، منافع حیاتی ترکیه را نشانه رفته است. آنکارا که دو دهه با «دکترین نئوعثمانی» به دنبال ترسیم حوزه نفوذ خود بود، با تغییر موازنه قوا در شامات و ظهور بازیگران غیردولتی، مجبور به بازتعریف دردناک اهدافش شد. تلاش‌های اردوغان برای مدیریت تنش با اسرائیل نتیجه معکوس داشته؛ تل‌آویو اکنون دکترین نئوعثمانی را نه یک چالش، بلکه «تهدیدی وجودی» برای برتری منطقه‌ای خود می‌داند و دارایی‌های منتسب به ترکیه در سوریه را هدف قرار می‌دهد.

در لایه زیرین، رقابت وحشیانه‌ای در «ژئوپلیتیک انرژی» جریان دارد. پروژه خط لوله «EastMed» (اسرائیل، یونان، قبرس) صراحتاً برای حذف ترکیه از معادله انرژی اروپا طراحی شده است. آنکارا این مسیر را نقض فلات قاره خود می‌داند. این رقابت انرژی، متغیر مستقل نیست، بلکه پیشران اصلی تشدید ساختاری درگیری میان دو طرف است.

ترکیه برای جلوگیری از جنگ تمام‌عیار، به عضویت خود در ناتو به عنوان «بازدارنده» تکیه کرده تا درگیری با اسرائیل را در «منطقه خاکستری» (جنگ‌های نیابتی و حملات محدود) نگه دارد. اما حمایت بی‌چون ‌و چرای آمریکا از امنیت اسرائیل، عملاً ناتو را برای ترکیه خنثی می‌کند. اینجاست که چرخش به سوی ایران آغاز می‌شود. حمله موشکی اسرائیل به نشست حماس در دوحه (پایتخت متحد استراتژیک ترکیه، قطر) سیگنالی هولناک برای آنکارا بود که نشان داد اسرائیل ابایی از هدف قرار دادن بازوهای رقبای خود حتی در قلمرو دوستان آمریکا ندارد.

این تهدیدات، ترکیه را به سمت یک «شراکت عمل‌گرایانه» (نه اتحاد ایدئولوژیک) با ایران سوق داده است. حمایت دیپلماتیک آنکارا از تهران در «جنگ ۱۲ روزه» و سفر هاکان فیدان، نشانه‌های همگرایی امنیتی برای ایجاد توازن در برابر قدرت فزاینده اسرائیل است. در این محیط آنارشیک، رشد قدرت اسرائیل با حمایت آمریکا، اکنون به عنوان «تهدید مشترک» برای منافع ژئوپلیتیک تهران و آنکارا قلمداد می‌شود.

با این حال ترکیه همکاری‌های تاکتیکی-امنیتی خود با ایران و روسیه را افزایش می‌دهد. این سناریوی دقیق به آنکارا اجازه می‌دهد ضمن حفظ عضویت در ناتو، پاسخی معتبر به تهدید اسرائیل بدهد. بنابراین اگر فشار آمریکا یا حملات اسرائیل افزایش یابد، ضرورت استراتژیک، ترکیه را به تعمیق بیشتر روابط دفاعی و انرژی با ایران وادار خواهد کرد.
منبع: moderndiplomacy

کانال مطالعات ترکیه و قفقاز اندیشکده مرصاد @turkeycaucasus

۱۷:۵۱

۱۵ آذر

️ برنامه مجلس ترکیه برای بازگشت اعضای پ‌ک‌ک : بررسی پرونده به پرونده به جای عفو عمومی

بولنت ساری‌اوغلو

کمیسیون «همبستگی ملی، برادری و دموکراسی» مجلس ترکیه، پس از ۱۹ جلسه کاری، تدوین گزارش نهایی خود در مورد نقشه راه بازگشت به خانه و ادغام اجتماعی اعضای پ‌ک‌ک (که سلاح را زمین می‌گذارند) را آغاز کرده است. بر اساس پیشنهادات ائتلاف جمهور (احزاب حاکم)، این نقشه راه مشروط به دو اصل کلیدی است: نخست، نهادهای دولتی باید رسماً گزارش دهند که «وجود عملی سازمان به پایان رسیده است»؛ و دوم، پرونده هر عضو به صورت جداگانه و بدون شمول «عفو عمومی» یا «عفو ویژه» در دادگاه مورد بررسی قرار خواهد گرفت تا فرآیند بازگشت به طور شفاف و قانونی طی شود.

فتحی ییلدیز معاون حزب حرکت ملی (MHP)، نیز ترتیب زمانی دقیقی را برای قانون‌گذاری تعیین کرد: ۱. تحویل و نابودی سلاح‌ها، ۲. انحلال کامل ساختار سازمان و تمام شاخه‌های آن، ۳. تأیید این موضوع توسط نیروهای امنیتی، ۴. اعلام رسمی پایان موجودیت سازمان توسط مراجع دولتی. تنها پس از طی این مراحل، مجلس برای رفع موانع قانونی اقدام خواهد کرد.

طبق نقشه راه پیشنهادی، وضعیت حقوقی افراد به سه دسته تقسیم می‌شود:
۱. اعضای خارج از کشور (بدون اقدام خشونت‌آمیز): اگر سازمان منحل شود، جرم «عضویت» یا «معاونت» موضوعیت خود را از دست داده و اتهامات ساقط می‌شود.
۲. اعضای داخل (محکوم یا تحت تعقیب برای عضویت): جرایم عضویت و معاونت ساقط می‌شود، اما شرط «کنترل قضایی ۵ ساله» برای آن‌ها اعمال خواهد شد.
۳. افراد دارای سابقه اقدام تروریستی (خشونت): قانون جزایی ترکیه در مورد آن‌ها اجرا می‌شود، اما به دلیل پایان یافتن موجودیت سازمان، شامل «تخفیف‌های مجازاتی» خواهند شد که البته نباید وجدان عمومی را جریحه‌دار کند.
منبع: Hürriyet

کانال مطالعات ترکیه و قفقاز اندیشکده مرصاد @turkeycaucasus

۱۳:۴۶

️ قانون اساسی جدید و نامزدی دوباره اردوغان؛ آیا تغییر «سه ماده» برای جلب حمایت حزب DEM کافی است؟

مراد یتکین

نشست ۴ دسامبر کمیسیون پارلمانی ترکیه برای روند «ترکیه بدون ترور»، نقطه عطفی برای نیمه اول سال ۲۰۲۶ خواهد بود. اگرچه هدف اعلام شده، خلع سلاح پ‌ک‌ک و حل مسئله کُرد زیر سقف مجلس است، اما سایه «قانون اساسی جدید» بر این روند سنگینی می‌کند. در این میان، حزب «دم پارتی» (DEM) شرط حمایت خود را تحقق مفهوم «شهروندی برابر» قرار داده است؛ مفهومی که برای عملی شدن، نیازمند تغییر در سه ماده حساس از قانون اساسی است.

مفهوم «شهروندی برابر» که از سال ۲۰۰۴ توسط عبدالله اوجالان مطرح شده، به معنای گذار از ساختار تک‌گرا و مرکزیت‌گرا به مدلی کثرت‌گرا است که حقوق زبانی و هویت جمعی را به رسمیت می‌شناسد. اگرچه این تغییرات به «چهار ماده اول» (غیرقابل تغییر) دست نمی‌زند، اما سوال بزرگ این است: آیا ائتلاف حاکم (AKP و MHP) برای تضمین کاندیداتوری مجدد اردوغان، حاضر به پذیرش این تغییرات رادیکال در متن قانون اساسی هستند؟

سه ماده‌ای که هدف تغییر هستند عبارتند از: ۱. ماده ۴۲ (آموزش): برای قانونی کردن «آموزش به زبان مادری». ۲. ماده ۶۶ (شهروندی): برای تغییر تعریف شهروند که اکنون می‌گوید «هر کس با پیوند شهروندی به دولت ترکیه متصل است، تُرک است» (حذف تأکید بر نژاد ترک). ۳. ماده ۱۲۷ (مدیریت‌های محلی): برای تضمین خودمختاری بیشتر در امور محلی و پایان دادن به سیستم انتصاب «قیم» (سرپرست دولتی) برای شهرداری‌ها.

در گذشته، حزب حرکت ملی (MHP) سرسخت‌ترین مخالف تغییر این مواد بود. اما اکنون که دولت باغچه‌لی خود معمار پروژه «ترکیه بدون ترور» شده و ریسک سیاسی آن را پذیرفته، آیا می‌توان انتظار نرمش داشت؟ این سوالی است که هنوز پاسخی ندارد.

البته پیش از رسیدن به مرحله دشوار تغییر قانون اساسی، گام‌های قانونی و اجرایی دیگری نیز وجود دارد که نیازمند اراده سیاسی است؛ از اصلاح «قانون مبارزه با تروریسم» و «قانون جزا» گرفته تا اجرای احکام دادگاه قانون اساسی و دادگاه حقوق بشر اروپا (AİHM) برای آزادی سیاستمداران منتخب و لغو سیستم قیم‌ها. این اقدامات می‌تواند تنش میان دولت و اپوزیسیون را کاهش دهد و راه را برای مراحل بعدی هموار کند.
منبع: Yetkin Report

کانال مطالعات ترکیه و قفقاز اندیشکده مرصاد @turkeycaucasus

۱۶:۴۷

۱۶ آذر

️ دامِ (باراک) برای ترکیه؛ سفیر یا فرماندار استعماری؟

مهمت علی گوللر

تام باراک، سفیر ایالات متحده، نه به عنوان یک دیپلمات، بلکه به گونه‌ای رفتار می‌کند که گویی «فرماندار یک کشور تحت سلطه» است و به طور بی‌پروایی در مسائل داخلی، نظامی و سیاست خارجی ترکیه دخالت می‌نماید. وی اخیراً در ابوظبی با اظهاراتی غیرقابل قبول اعلام کرد که به زودی، در مدت ۴ تا ۶ ماه، مشکل خرید جنگنده‌های اف-۳۵ که به دلیل سامانه اس-۴۰۰ مسدود شده، حل خواهد شد و ترکیه در حال نزدیک شدن به کنار گذاشتن این سامانه روسی است. این ادعا نه تنها خوشایند واشنگتن است بلکه حاکمیت ملی ما را زیر سوال می‌برد.

هدف باراک فراتر از موشک‌هاست؛ او دولت-ملت را نشانه رفته است. باراک در مصاحبه با روزنامه یونانی «کاتیمرینی» گفت که تجارت شرق و غرب «از سال ۱۹۱۹ توسط دولت‌های ملی مسدود شده است». اشاره خاص او به سال ۱۹۱۹ (آغاز جنگ استقلال ترکیه)، حمله‌ای آشکار به بنیان جمهوری ترکیه است. او پیش‌تر نیز گفته بود «اسرائیل دولت-ملت‌های قوی در منطقه نمی‌خواهد» و اکنون خود مجری همین سیاست شده است.

او با وقاحت از دریای خزر به عنوان «دریای ما» یاد می‌کند که منابع فسیلی آن باید از دروازه ترکیه و یونان عبور کند. این نگاه مالکانه همزمان با تبدیل نام «کریدور زنگزور» به «کریدور ترامپ» معنادار می‌شود؛ توافقی که طی آن، طبق سند امضا شده در کاخ سفید، یک شرکت آمریکایی حق بهره‌برداری ۹۹ ساله از این مسیر را به دست می‌آورد. استقرار آمریکا در منطقه به معنای «خنجری» بر پهلوی قفقاز جنوبی و «دستبندی» برای آذربایجان و ارمنستان است.

باراک در مورد قبرس نیز گستاخانه عمل کرد و جمهوری ترک قبرس شمالی را به مثابه یک «دُمل چرکی» در وسط یک بدن سالم دانست که باید درمان شود؛ سیگنالی خطرناک از طرح جدید آمریکا برای قبرس. او همچنین مدعی شد که «شاهد همکاری ترکیه و اسرائیل از خزر تا مدیترانه خواهیم بود». در حالی که تنش میان آنکارا و تل‌آویو بالاست، این سخن نشان می‌دهد که آمریکا در حال اجرای نقشه‌ای دقیق برای ایجاد یک جبهه مشترک است.

در نقشه‌ای که باراک ترسیم می‌کند (شامل ترکیه، اسرائیل، خلیج فارس، قفقاز و عراق)، خبری از ایران و مصر نیست. این در واقع «طرح خاورمیانه بزرگ» جدید ترامپ است که دو هدف دارد: ۱. گره زدن و مسدود کردن طرح «کمربند و جاده» چین در منطقه، و ۲. ساختن جبهه ترکیه-اسرائیل علیه ایران. سوال اساسی اینجاست: چرا دولت ترکیه در برابر این اظهارات سکوت کرده است؟ آیا این سکوت به معنای توافق پشت پرده در دیدار ترامپ-اردوغان است؟
منبع: Cumhuriyet

کانال مطالعات ترکیه و قفقاز اندیشکده مرصاد @turkeycaucasus

۶:۲۸

️ چرخش نفتی آنکارا؛ سقوط واردات نفت روسیه و خیزش نفت قزاقستان در بازار ترکیه

داده‌های جدید ردیابی تانکرها از تغییری معنادار در استراتژی انرژی ترکیه خبر می‌دهند. در ماه نوامبر، واردات نفت خام شاخص «اورال» روسیه توسط ترکیه کاهشی شدید را تجربه کرد و حدود ۱۰۰ هزار بشکه در روز نسبت به ماه قبل افت داشت. این کاهش، مجموع واردات نفت روسیه به بنادر ترکیه را به ۲۰۰ هزار بشکه در روز تنزل داد که یکی از قابل‌توجه‌ترین افت‌ها از زمان اعمال تحریم‌های غرب و تغییر مسیر جریان‌های نفتی روسیه است.

ترکیه که از سال ۲۰۲۲ پس از هند، دومین خریدار بزرگ دریایی نفت روسیه محسوب می‌شد، اکنون نشان داده است که وفاداری‌اش به نفت مسکو تابعِ صرفه اقتصادی است. پالایشگاه‌های ترکیه که به بهره‌برداری زیرکانه از اختلاف قیمت‌ها (آربیتراژ) شهرت دارند، زمانی که هزینه نسبی نفت اورال جذابیت خود را از دست داد، بلافاصله استراتژی واردات خود را تغییر دادند.

اما جایگزین چه بود؟ نفت سبک قزاقستان. همزمان با کاهش خرید از روسیه، واردات مخلوط نفتی «CPC» قزاقستان به ۱۰۵ هزار بشکه در روز جهش کرد که بالاترین میزان از فوریه ۲۰۲۴ است. نفت سبک و شیرین CPC، به دلیل بازدهی بالاتر در تولید فرآورده‌های باارزش، زمانی که شکاف قیمتی منطقه‌ای کاهش می‌یابد، به گزینه‌ای جذاب‌تر برای پالایشگاه‌ها تبدیل می‌شود.

این جابجایی نشان‌دهنده یک «توازن مجدد» در بازار انرژی منطقه دریای سیاه است. در حالی که روسیه مجبور است محموله‌های خود را به بازارهای دوردست‌تر هدایت کند، قزاقستان در حال تثبیت سهم خود در قطب‌های پالایشی مدیترانه است. تحلیلگران منتظرند ببینند آیا این تغییر صرفاً یک نوسان موقت زمستانی است یا آغاز روندی برای کاهش وابستگی سنگین آنکارا به نفت روسیه و تنوع‌بخشی به سبد انرژی این کشور.
منبع: paturkey

کانال مطالعات ترکیه و قفقاز اندیشکده مرصاد @turkeycaucasus

۱۳:۳۹

️رقابت آمریکا و چین بر سر عناصر کمیاب؛ ترکیه در آستانه یک تصمیم تاریخی

مهمت اوتچو

نسل ما ژئوپلیتیک انرژی را با نفت و گاز آموخت، اما امروز در آستانه عصری هستیم که بازیگران اصلی آن «مواد معدنی حیاتی» و «عناصر خاکی کمیاب» (REE) هستند. این منابع دیگر فقط تعیین‌کننده صنایع نیستند، بلکه محور مبارزه قدرت جهانی شده‌اند. بدون عناصری همچون نئودیمیم، تربیوم و لانتان، اقتصاد مدرن فلج می‌شود؛ از توربین‌های بادی و خودروهای برقی گرفته تا موشک‌ها، رادارهای نظامی و دستگاه‌های MRI، همگی به ویژگی‌های مغناطیسی و حرارتی این عناصر وابسته‌اند.

در این میدان، چین امپراتوری نامرئی خود را بنا کرده است. پکن با «صبر استراتژیک» و در حالی که غرب معادن خود را تعطیل می‌کرد، اکنون کنترل ۷۰ درصد تولید و ۹۰ درصد ظرفیت پالایش جهانی این عناصر را در دست دارد. جهان برای تداوم گذار انرژی به پالایشگاه‌ها و مجوزهای چین وابسته شده و این یک سلاح ژئوپلیتیک تمام‌عیار است.

دونالد ترامپ با اعمال تعرفه ۱۰۰ درصدی بر کالاهای چینی، رسماً آغاز «بازی بزرگ جدید» را اعلام کرد. جنگ دیگر با تانک نیست، بلکه با زنجیره‌های تأمین و تحریم‌های فناوری پیش می‌رود. آمریکا با تشکیل «اتحاد تأمین پاک» به دنبال شکستن انحصار چین است، اما این نبرد نامتقارن است زیرا چین در فناوری باتری و بازیافت نیز دست برتر را دارد.

در این میان، ترکیه با ذخایر غنی خود (به‌ویژه در اسکی‌شهر) در کانون توجه قرار گرفته است. پس از دیدار اخیر اردوغان و ترامپ، ادعاهایی مبنی بر واگذاری یا بهره‌برداری مشترک از این معادن با شرکت‌های آمریکایی مطرح شده است. تام باراک، نماینده ویژه آمریکا، همکاری معدنی با ترکیه را اولویت خوانده است. این یک هشدار جدی است؛ آمریکا همین استراتژی را در اوکراین و آفریقا نیز دنبال می‌کند: گرفتن کنترل میادین معدنی با وعده سرمایه‌گذاری.

ترکیه نباید در این دام بیفتد. قرن بیست و یکم قرن «حاکمیت بر منابع» است، نه صرفاً امنیت انرژی. امنیت دیگر فقط تولید نیست، بلکه توانایی فرآوری و تسلط بر تکنولوژی است. آنکارا برای تبدیل شدن به بازیگر مرکزی، نیازمند یک استراتژی ملی ۵ مرحله‌ای است: ۱. فهرست‌برداری امنیتی از ذخایر. ۲. ایجاد زنجیره ارزش یکپارچه (از استخراج تا تولید باتری) در داخل خاک ترکیه. ۳. سرمایه‌گذاری استراتژیک در آفریقا و آسیای مرکزی. ۴. ادغام استراتژی معدنی با صنایع سبز و هیدروژن. ۵. حفظ حاکمیت ملی و پرهیز از اعطای امتیاز انحصاری به خارجی‌ها.

بازی بزرگ آغاز شده است. همان‌طور که در عصر نفت، صاحبان چاه‌ها جهان را شکل می‌دادند، امروز صاحبان عناصر خاکی کمیاب جهان را ترسیم می‌کنند. ترکیه یا سرنوشت خود را می‌نویسد، یا در سناریوی دیگران بازیگری فرعی باقی می‌ماند.
منبع: yetkinreport

کانال مطالعات ترکیه و قفقاز اندیشکده مرصاد @turkeycaucasus

۱۷:۲۳